«Дайн» гэжэ ямар муухай юумэ гээшэб.Энээхэн богони \гэ соо хэды ехэ зоболон багтанаб? Т\\хын хуудаhанууд сухарилтаг\йгёёр ирагдажа, Агууехэ дайнай h\рёётэй \дэрн\\д холодожол байна. Тиигэбэшье аюулта дайнай \едэ гаргаhан баатаршалганууд х\н зоной ухаанда хододоо м\нхэж\\лжэ, мартууланг\й, ургажа ябаhан \етэндэ дамжуулан байха еhотойбди гэжэ hанагдана. Агууехэ дайн манай нютагай нэгэшье айлай хажуугаар гарааг\й, гэр б\хэнhёё Эсэгэ Ороноо хамгаалхаяа эрэш\\л ошоо.

Энэ аюулта, шуhaта дайн миниишье гэр б\лые тойрожо гарааг\й. Хориин 11 эсэгын Хальбан угай Намсарайн Сэдэнэй 7 \ри х\\гэдэй ехэ П\нсэг х\б\\н – минии абга болоно. Бага балшар наhанhаа, эхэ эсэгэдээ хамhалсажа, ехэ аха байhанаа харуулжа, \бhэ абалгада орой намар болотор ябалсажа, т\леэ бэлдэхэhээ эхилээд, б\хы ажал д\\ргэдэг бэлэй. Ехэ шадамар бэрхэ, т\ргэн, оролдосотой х\б\\н Улаан-Yдэ хото руу hургаал абахаяа ошоо бэлэй. Уданг\й Барнаул хотын сэрэгэй училищида ороо hэн. 1939 ондо сэрэгэй албанда татагдаа.

Агууехэ дайнай захалхада баруун фронт руу мордоо бэлэй. 1941 оной ноябрь hарада дайнай газарhаа гурбан булан боложо эбхээтэй нэгэ бэшэг гансал ерэhэн юм. Тэрээн соогоо иигэжэ бэшээ hэн: «Юунэйшье болоо hаа, х\б\\мни минии нэрэ абаха еhотой. Танкнуудтай тэмсэхэ буугай командираар дайнда мордобоб».

Тэрэ сагhаа сэрэгшэ нэрэ hурагг\йгёёр \гы болоhон. Б\хы наhаараа хани н\хэрынь х\б\\нтэеэ, д\\нэр, т\рэлхид н\хэрёё, ахайгаа дайнhаа х\леэhэн. 2004 оной апрель hарада аяар холын Нидерландаhаа \ни удаан х\леэгдэhэн мэдээсэл ерээ бэлэй.

Голландиин журналист Ремко Рейдинг Саранск хотын архивно-бэдэрэлгын б\лэгые х\тэлбэрилэгшэ Алексей Кузнецовто бэшэг бэшэжэ, совет сэрэгшэдэй нэрэн\\дые элир\\лхэ хэрэгтэм туhа, дэмжэлгэ \з\\лыт гээд хандаhан юм. Ремко Рейдинг Голландиин Амерсфорт хотодо х\дёёл\\лэгдэhэн совет сэрэгшэдэй нэрэн\\дые тодоруулха талаар бэдэрэлгын, шэнжэлэлгын аргаг\й ехэ ажал эхилhэн т\\хэтэй. Энэ журналистын урда тээ тус хотодо х\дёёл\\лэгдэhэн 865 сэрэгшэдэй хуби заяагаар хэншье hонирходогг\й байhан юм. 1947 ондо Амерсфорт хотодо Алдар Солын совет талмай эмхидхэгдэhэн байна. Фашистнуудай концлагерьнуудта тамын зоболон \зэhэн Совет Армиин сэрэгшэдые союзнигууд с\лёёлhэн байна.

Тэдэ сэрэгшэдэй нэгэниинь минии абга болоно.

1942 оной июнь hарада ахалагша лейтенант Пунцык Цыденов Волхов шадар плендэ абтаа гээд немец\\дэй дэбтэр соо заагданхай.

Дайнай h\\лээр 65 жэл боложо, П\нсэг абгын хани н\хэр Дэжэд Анчиковна н\хэрэйнгёё хуби заяан тухай дуулаа, харин минии баабай энэ мэдээсэлые дуулааг\й, нэгэ хэдэн hара урид бурхандаа мордоhон байна.

Ремко Рейдинг тэрэ сагhаа нэрэ hурагг\йгёёр \гы болоhон 200 сэрэгшын т\рэлхидые олоhон юм. Энэ дэмбэрэлтэй хэрэгээ м\нёё орхеог\й, саашань бэдэрэлгэеэ ябуулhаар зандаа.

2005 ондо абгымни ори ганса Чингиз х\б\\ниинь абынгаа х\дёёл\\лhэн газарта ошожо, нютагайнь шорой х\\р дээрэнь абаашажа, т\рэhэн эсэгэдээ зальбараа бэлэй.

Концлагериин аймшагтай муухай зоболонгые гурбан жэл соо эрэлхэг зоригтойгоор дабажа, \бшэн болоhон П\нсэг абгамни нютагаа бусаха золг\й байгаа. Иимэ гашуудалтай ушар манай гэр б\лын т\\хэдэ эдэгэшэг\й шархаар \лэhэн байна.

Намжилма Цыденова