Оhын районой Yбэсын hургуулиин бааза дээрэ драматург, фольклорист, уран зохеолшо А.И. Шадаевай т\рэhёёр 115 жэлэй ойн баярые hайндэрлэбэ.

Аполлон Иннокентьевич Шадаев – буряад литературын \ндэhэ табигшадай нэгэн, драматург, фольклорист, Оhын районой м\нёёнэй Горхон, урданиинь Хурдут нэрэтэй hууринда 1902 оной декабриин 25-да т\рэhэн юм.

1925 ондо драматургиин ажал ябуулгаар hонирхожо захалаа hэн. Тэрэнэй гуурhаар 20-еод гаран пьесэн\\д бэшэгдээ. Уран hайханай прозо зохеолгоор бэлиг шадабаринь элир\\лэгдэhэн байгаа. Тэрэ «Нарата хабар», «Эдир ангуушад», «Бар тайга соо», «Жаргаланта \дэр» мэтэ уран зохеолнуудай болон туужануудай суглуулбаринуудай автор м\н. А.И. Шадаев буряад арад зоной аман зохеолнуудые эсэшэ сусашаг\йгёёр суглуулаа гэхээр. Арадай онтохонуудые бэшэхэ дуратай байhан. 1946 онhоо 1967 онуудта х\рэтэр буряад онтохонуудай арбаад гаран суглуулбаринуудые толилуулжа гаргаа, тэрээн соо авторай суглуулжа, литературна талаhаа найруулжа бэшэhэн эрхим \льгэрн\\д оронхой. Драматургиин болон аман зохеолой талада д\шёёд гаран жэлн\\дтэ х\дэлжэ, «Х\ндэлэлэй тэмдэг» орденоор шагнагданхай.

1992 онhоо Yбэсын hургуули А.И. Шадаевай нэрэ з\\нэ. Тэрэ жэлдэ энэ hургуули «Модель национальной школы» туршалгын аргаар х\дэлжэ захалаа бэлэй.

Энэ хэмжээн т\хэреэн столой х\дэлмэреэр эхилбэ. Энэ х\дэлмэридэ Эрх\\гэй областиин Губернаторай орлогшо – округой захирганай х\тэлбэрилэгшэ Марина Иванова хабаадаба. Районой мэр, багшын эрдэмэй кандидат Виктор Мантыков, Гэгээрэлэй Управлениин ноеной уялга саг зуура д\\ргэгшэ Павел Барлуков гэгшэд сугларагшадые амаршалhан байгаа.

Т\хэреэн столой х\дэлмэриин \едэ багшанарай, директорн\\дэй ба бусад хабаадагшадай бэлдэhэн элидхэлн\\д болон мэдээсэлн\\д шагнагдаба.

Округой гулваа Марина Иванова булта сугларагшадые А.И. Шадаевай ойн баяраар, округой болон областиин байгуулагдаhаар 80 жэлэй ойн баяраар амаршалба. *\\лээрнь т\хэреэн столой тогтоол абахын тула нэгэ хэды дурадхалнуудые оруулба – округой муниципальна байгуулалтануудай территоринууд дээрэ буряад хэлэ \зэхэ талаар hонирхол \з\\лхэ; 1-9 классуудта болон hургуулиин наhа г\йсёёг\й эмхи зургаануудта буряад хэлээр hуралсалай ба методикын комплекснуудые зохеоходоо А.И. Шадаевай зохеолнуудые оруулха; Yбэсын hургуулиин бааза дээрэ hуралсалай ба методикын талаар бэлдэгдэhэн комплекснуудаа туршаад \зэхэ.

Т\хэреэн столой h\\лээр айлшад hургуулиин хизаар ороноо шэнжэлэлгын музейдэ хуушанай юумэн\\дые, А.И. Шадаевай документн\\дые болон бусад экспонадуудые хараба.

Нютагай х\б\\нэй дурасхаалда м\нхэлэлгын доска

Тэрэ \дэр нютагайнгаа А.И. Шадаев тухай дурасхаалда м\нхэлэлгын доска \лгэгдэбэ. Энэ баярта хэмжээ нээхэ эрхэ Марина Ивановада, Виктор Мантыковта, Раиса Халзановада, х\дёё hууринай гулваа Светлана Пихановада, Yбэсын hургуулиин директор Антон Сергеевтэ \гтэбэ. Т\рэл Раиса Харламовна Халзанова ашань hанамжануудаараа хубаарилдажа, баяр баясхаланаа х\ргэбэ.

*айндэрэй баяр еhололой хубиие мэр Виктор Мантыков нээбэ. Yбэсэ нютагайнгаа ажаhуугшадай нэрэhээ А.И. Шадаевай ураг таригуудта м\нхэлэлгын доска нээхэ гэжэ \\схэл гаргажа, м\нгэ оруулhанай т\лёё баяр баясхаланаа х\ргэбэ.

Оhын районой соелой Управлениин ноен Александр Дамбуев, районой д\\мын т\р\\лэгшэ Игорь Маркелов, Павел Барлуков, Светлана Пиханова, «Нютаг» нэрэтэй Оhын ба Боохоной землячествын, Доржи Банзаровай нэрэмжэтэ Боохоной багшанарай колледжын т\лёёлэгшэд, Yбэсэ hууринай ажаhуугшад амаршалгын \гэн\\дые хэлэбэ. Раиса Харламовна ашань иигэжэ дурсан хэлэбэ: «Аполлон Иннокентьевич районуудаар ябажа, аман зохеол суглуулха ехэ дуратай байhан. Д\шёёд жэлн\\дэй туршада сугтаа х\дэлhэн Бурятиин б\гэдэ поэд\\д болон уран зохеолшод хани н\хэдынь байhан. 1925 ондо «Баяр» гэhэн томо зохеол бэшэжэ, Москва хотодо Буряад литературын болон искусствын нэгэдэхи декадада тэмдэглэгдэhэн байгаа. Тэрэ зохеолой \ндэhэн дээрэ Гомбо Цыдынжаповтай сугтаа \ндэhэн «Энхэ Булат Баатар» оперодо либреттэ бэшэгдэhэн юм. Энэ опероУлаан-Yдэ хотодо Буряадай драматическа театрай тайзан дээрэ \нинэй табигдана. Аполлон Иннокентьевич агнаха ехэ дуратай hэн, агнуури тухай хёёрэжэ hуугша hэн».

Энэнhээ гадна аша басаганиинь академик Новиковой баян материал асараа hэн. Энэниие Аполлон Иннокентьевичэй эгэшэ Анна Шадаева Yбэсын hургуулида бэлэглэбэ. Тэрэнэй басаган, БГУ-гай багша, профессор Лариса Антонова энэниие гуримшуулжа бэлдэhэн байгаа. А.И. Шадаевай ном хэблэлдэ гаргахаар т\рэл гаралнуудтань м\нгэн \гтэбэ.

Баяр еhололой \едэ эндэ hуугаашадай олонхид ёёрынгёё нютагай ба районой грамотануудта ба шагналнуудта х\ртэбэ.

Yхиб\\дэй саадай эдир бэлигтэйш\\л, Yбэсын уран hайханай самодеятельностиин артистнар харагшадайнгаа hанаа сэдьхэлынь баясуулба.

*ануулан хэлэбэл, Yбэсын hургуули 1996, 1998, 1999, 2000 болон 2003 онуудта «Школа года России» гэhэн б\гэдэ Россиин конкурсын лауреат болоо бэлэй. 2001 ондо «Школа века России» нэрэ зэргэдэ х\ртёё, 2003-2005 онуудта «Лучшая школа района» конкурсын илагша. 2008 ондо гэгээрэлэй шэнэ программануудые нэбтэр\\лдэг юрэнхы эрдэмэй эмхи зургаанай конкурсын илагша болоо, Президентын Грантда х\ртэhэн, «Лучшая школа района» конкурсын илагша.

Эржена ШАТХАНОВА