Агын округой Цогто-Хангил нютагhаа гарбалтай Анна Ильнична Халюева  hургуулиhаа хойшо ёёртёё, д\\нэртээ хубсаhа хунар оедог байhан. Нютагаархидынь тэрэниие уран нарин гартай гэжэ ойлгоходоо, олоор захил хэдэг болоhон юм. Харин м\нёё Анна Халюева Усть-Орда тосхондо бэлигтэй оедолшон гэжэ суурхахаhаа гадна 2011 ондо «Алтан з\\» гэжэ нэрэтэй хубиингаа ателье нээжэ, заншалташье, м\нёё \едэ тааруулмашье буряад хубсаhа оедог болонхой. Манай хёёрэлдёён танай анхаралда.

– Анна Ильнична, заншалта буряад хубсаhа оюулха захилнууд олоор ородог г\?

– Ехэнхидээ тайзан дээрэ \мдэхэ хатарай г\, али дуунай хубсаhа оенобди. Гэбэшье h\\лэй \едэ заншалта буряад хубсаhанай захил яhала олошоронхой. Тиихэлээрээ сохом миин hуудагг\йбди, ажалдаа б\ри дарагдахашье сагууд дайралдадаг. Би ательедээ нэгэ оедолшонтой суг х\дэлёёшье hаа, б\хы захилнуудые хангажа шаданаг\йб. Юундэб гэхэдэ, заншалта хубсаhа оехонь ехэ нобшо, орео. Х\н\\д \ндэhэн хубсаhаяа \мдэдэг болоходоо, тон еhо соонь оехо эрилтэ табина

– Арадаймнай \ндэhэн хубсаhан нютаг нютагаараашье илгардаг. З\\н, баруун буряадуудай хубсаhанай   онсо  шэнжэн\\дтэй танилсуулыт.

– Эрх\\ буряадуудай уужа нэгэ бага ондоошог байха.  Хори буряадууд  богони уужатай. Бэшээрээ дэгэлн\\дынь адлишаг. Гансал эрх\\гээрхинэй хубсаhан ондоошог, илангаяа заханиинь.

Тон ехэ илгаа малгайда байха. З\\н буряадууд Хориин 11 эсэгын г\, али Агын 8 эсэгын тоогоор хажуу тээшээ 11, заримдаа 8 х\ш\\тэй малгай \мдэдэг. Зэдэ, Захаамин, Т\нхэн нютагаархид 33 Мундаргын тоогоор дээшээ 33 х\ш\\тэй малгайтай байдаг. Эрх\\ буряадуудай малгай б\ришье hаа ондоо –  татаарнуудай малгайдал адлишуу. Тэдэнь биизгэ, бортого гэжэ нэрэтэй. Yбэлэй хасабшатай малгайнууд баhал х\ндэлэн, м\н ёёдёё х\ш\\тэй байха.

Урдандаа х\ниие малгайгаарнь хаанахиб, ямар зиндаатайб, баян г\, али \гытэй г\ гэжэ мэдэдэг hэн.  Юундэб гэхэдэ, онсоор х\ш\\тэй байхын хажуугаар малгай б\хэн оройдоо заабол дэнзэ, сомпи, \гы hаа,  залаатай     байгаа. Жэшээнь, оройдоо дэнзэтэй hаань, баян бараг х\н гэжэ таниха, сомпитай hаань, лама санаартан гэжэ мэдэхэ. Баяшуулшни ехэнхидээ м\нгэн дэнзэтэй булган малгай \мдэдэг, харин юрын х\нэй, \хиб\\дэй малгайн оройе залаа       гоеодог бэлэй.

– М\нёё милаанда, ойн баярта, т\рэ найрнуудта \ндэhэн хубсаhаяа захидаг заншал тогтонхой.

– Тон з\б даа. Тиихэдэ худа оролсолгодо бэhэн\\дээ андалдалгын заншал байдаг. Энэ ушараар бидэ торгон бэhэн\\дые оенобди. Тэрэнэй хажуугаар гааhаяа хээд байха туулмаг байха. Илангаяа м\- нёё намарай сагта т\рэ найрнууд хаа яана ханхинажа, бэhэ, туулмагууд т\ргёёр абагдана.

– Худалдаанда  хубсаhаяа табидаг г\т?

– Фабрика бэшэ хадаа     олоор оеод, \лгэжэрхеод байха аргаг\йбди. З\гёёр т\сэбтёё магазинуудта    табихаар  хараалнабди. Х\н дуратай хубсаhаяа шэлээд, \мдэжэ \зёёд, абахадань зохид ха юм.

– Анна Ильниична, та буряад хубсаhан тухай ехэ hайн мэдэсэтэй байнат. Зорюута \зёё гээшэ г\т?

– Тиигээб.   Заншалта  буряад хубсаhа оежо эхилhээр, арбаад жэл болобоб. Харин энээнhээ урид илгааеньшье м\ртэй мэдэдэгг\й hэнби. Тэрэ \едэ еhотой буряад хубсаhа оежо шадаха зоншье \сёён байгаа.

– Х\н \дэр б\хэндэ заншалта буряад хубсаhа хэрэглэнэ бэшэ, гансал hайндэрн\\дтэ гоежо \мдэдэг. Харин м\нёё \едэ тааруулhан  буряад маягтай хубсаhа элбэгээр оео hаа, х\н дуратайгаар \мдэхэ гэжэ hанагдана.

– Эхэнэрн\\дэй костюм, плати, блузка юумэн\\дые яhала оедогбди. Угалзануудые хээд, hайн б\дёёр оеходо, ехэ зохидоор харагдадаг. М\нёё х\н зон буряад нэрэеэ \ргэе гэжэ ходо хэлсэдэг болонхой гээшэ ааб даа. Тиимэhээ иимэ хубсаhан яhала хэрэглэмжэтэй байха. З\гёёр би х\н б\хэнэй ёёрынь бэедэ тааруулжа, захилаар оехоео оролдодогби.

– Залуушуул буряад хубсаhа захидаг г\?

– Т\рэ нааданhаа бэшэ ушарнуудта захидагг\й. Юрэ \дэрн\\дтэ \мдёёд ябахаар буряад маягтай хубсаhаншье балай хэрэгтэй болодогг\й хаш. Теэд тэдэнhээ байха дунда наhанайшье зон хэрэгсээдэгг\й ха юм, аяг\йрхэхэ, эшэхэ. Буряад маягтай хубсаhан одоол хэлсээнг\й гое юм ааб даа! Бусадhаа ондоошье. Сохом адли хубсаhатай х\нтэй дайралдахаг\йт. Арадаймнай заншалта хубсаhан баhал гое байхын хажуугаар онсо илгаатай,  г\нзэгы  удхатай.  Энээнииень бидэ ойлгоног\йбди, сэгнэнэг\йбди. Илангаяа залуушуулые буряад хубсаhандаа дуратай болгоо hаа, hайн байгаа.

– Хаанаhаа буряад хубсаhануудые оежо hураhан байнат?

– Бидэ эжы абадаа зургаан \хиб\\дэбди. Минии эжы уран гартай, \бгэ абамни дархан байhан. Угаа дамжан маанарта иимэ бэлиг шадабари ерэhэн байха. Ёёрымни гурбан х\б\\д,  м\н  лэ   гартаа   уранууд, гоеор зурадаг. Ехэ Цырен х\б\\н мединститут д\\ргээд, ординатурада hурана. Дунда Булат х\б\\н 10-дахи классай hурагша, одхон Элбэг х\б\\н 9-дэхи класста hурадаг. Миниингээ т\р\\шын туhалагшад, оехо, эсхэхэ ажалаарни hонирхол гаргадаг юм.

– «Алтан з\\» гэhэн ательетнай жэл ерэхэ б\ри х\гжэжэ, арадайнгаа \ндэhэн хубсаhануудые дэлгэр\\лжэ, х\дэлмэритнай олзотой, аша туhатай байг лэ!

– *айн даа, баярлааб!

Намжилма Цыденова хёёрэлдэбэ