| • Х\\гэдэй д\хэриг
Табан хушуун мал
Yнеэн \хэр – h\н булаг
Аргай, даргай эбэртэй,
Аса д\рбэн туруутай
Аажам номгон алхалдаг
Аша ехэтэй \хэр h\рэг.
Yхэр мал – \бhэ тэжээлээр
Yхи х\\гэд –
\бгэдэй hургаалаар.
*\нэй дуун
Сагай ехэ аянда
Сагаан эдеэ дэлгэжэ,
Табан т\бидэ шорьеном,
Тайбан тэнюун хуурданам.
Намжар hайхан дуугаараа
Наран ехэ баатарые
Yглёё б\ри угтанам,
Yдэшэ б\ри \дэшэнэм.
Х\гжэмни \нинэйшье hаа,
Хуушаараа гэжэ байхаг\йл –
Эл\\р энхын аялгаар
Эсэшэг\йгёёр зэдэлнэм.
Альман таряа ногооной
Амидаралта шэмэ шэнгээhэн
Арюун булагаар хёёhэтэhэн,
Амтатайханаар бурьялнам.
Ажалша х\нэй адхаhан
Ажана ехэ х\лhэндэ,
Эрхим шэмэ ш\\hэндэ
Эдеэшэнхэй урданам.
Шэдимэ иимэ эхитэйдээл
Шэргэшэг\й шорьёном,
Энхэ байдалай аялга –
Мнхэ дуугаа хуурданам.
Д. Жалсараев
Yхэрэй бёёрын \льгэр
(монгол онтохон)
Урда эртэ сагта Бурхан энэ т\биин амитанда бёёрэ хубааба. Yхэрэй яаралг\йхэн ялхир- гаhаар хамагай h\\лдэ ерэхэдэнь, бёёрэн\\д дууhашаhан байба. Yхэрhёё т\р\\н ерэhэн амитад бёёрэ шэлэжэ абахадаа, бэедээ тааруулжа танахадаа, ёёлэдэhыень хаяжархидаг hэн ха.
Бултанай адагта ерэhэн \хэртэ Бурхан тэдэ бёёрэн\\дэй ёёлэдэhэ бултыень суглуулжа абхуулба. Тэрэ гэhэнhээ хойшо \хэрэй бёёрын хамаг амитадайхиhаа ехэ байдагынь, хангайн элдэб ёёлэдэhэнhёё б\ридэhэн ушарhаа гэжэ тайлбарилгатай юм.
Yхэрэй баабхайнуудай наадан
Урда сагта \хиб\\д \хэрэй баабхайнуудаар иигэжэ наададаг байгаа. Малайнгаа тагалсагай шагай ба баабхай сэбэрээр арилгажа заhаад, сай соо шанажа, х\рэбтэр \нгэтэй болгодог. Yхэрэй томо шагайнуудые \хэр мал болгон бэлшээдэг, харууhалдаг. М\н баhа ехэ х\н\\д болгон hажаажа, хубсалуулжа, эжы, аба, абганар, хониной шагайнуудые \хиб\д болгожо наадаха. Гэр байра соогоо тэдэнээ hууринуудынь олон hуулгаха, х\ршэ айлнуудтаа айлшалуулжа, х\ндэ-ямбын столдо hуулгажа, х\ндэлхэ, эдеэл\\лхэ зуураа тэдэнэй хоорондохи харилсаа харуулан, \гэ зугаа дэлгэр\\лдэг hэн. Айлшандаа бэлэг-сэлэг бариха, гэртэнь мордохуулха, \дэшэхэ гэхэ мэтэ \йлэ д\\ргэн наададаг hэн.
Таабаринууд
Д\рбёёрёё гэшхэлнэб,
Д\рб\\лэн абяатай,
Д\рбэн харуултайб,
Хоерынь дахатай,
Хоерынь жадатай,
Нэгэ ташууртайб.
(\неэн)
Д\рбэн аха д\\нэр байгаад,
Хоерынь дахатай,
Хоерынь дахаг\й.
(Yнеэнэй хоер шэхэн, эбэр)
Д\рбэн булаг
Т\хэреэн нуурта ороно.
(Yнеэ hааха)
Уулын дархан
Y\р сайса дархалаа.
(Yхэрэй хибэдэhээ хибэхэ)
Ууха сайг\й аад,
Д\рбэн улаан аягатай,
Унаха мориг\й аад,
Улаан ташуур б\реэтэй.
(Yхэрэй туруун, h\\л)
Оньhон \гэн\\д
Yхэр хэлээрээ долеохо, \нэгэн h\\лээ шарбаха.
Yхэр хашан, \гыдэ бэрхэ.
Бэлшээридэ гарахадаа, тугал байhан аад, бэлшээриhээ бусахадаа,буха болоод ерэбэ.
Мёёрэдэг \неэн h\ багатай, хёёрэдэн х\н нэрэ багатай.
М\ргэдэг \неэн эбэрг\й.
Тэжээhэн буруу тэргэ эмдэхэ.
Yхэр малhаа hайн ажал байхаг\й, мяханhаа hайн хоол байхаг\й.
Yбhэ манахаяа мартаба, \неэгээ hаахаяа мартабаг\й.
Yхэр малай шэмэнь хэлэн дээрэ.
Эдл\\ри муутай газарта
Yрэhэ тариха харамтай.
Эдеэлхэ муутай газарта
Малаа ээрэхэ гэмшэлтэй.
|
