Сэсэн \гэн\\д

1. "Yгырхэг\й баян эрдэмhээ,

Yхэхэг\й соло ажалhаа".

Перевод (Оршуулга):

Яаха? (Что делать?) – Yгырхэ (Нищать)

Юун? (Что?) – Баян (Богатство)

Юун? (Что?) – Эрдэм (Знание)

Яаха? (Что делать?) – Yхэхэ (Умирать)

Юун? (Что?) – Соло (Слава)

Юун? (Что?) – Ажал (Работа/Труд)

2. "Т\рэл х\нэй энхэрэл

Т\мэр ханаhаа б\хэ".

Т\рэл х\н – Родственник (Хэн? – Кто?)

Энхэрэл - Забота (Юун? – Что?)

Т\мэр – Железо (Юун? – Что?)

Хана – Стена (Юун? – Что?)

Б\хэ – Крепкий (Ямар? – Какой?)

Архиин дуунууд

Баабайдаа \рг\\лээб,

Баримтын дулаанаар \рг\\лээб.

Баhа м\нёё hанахадаа

Нэрээн т\лёё \рг\\лээб.

Худагын бариhан хутарюухай

Хухараа \гы эсвежа

Худа худагы хоернай

Yтэлёё \гы залуухан.

Уубал барандаа

Уухой яахамнаймнайб.

Ушарбал барандаа

Зугаалхой яахамнайб.

Алтанhааш \л\\гээр

Сереброеош ценидлээб.

Аминhааш \л\\гээр

Yетэн танаа ценидлээб.

Дэбхэрхэм, собхорхом

Дэлхэй дайдам даанабза.

Дэhэлхэм, шууюулхам

Дэмэтэй урагууд даанабза.

Ходог ходог тэргэеэ

Хотолзохыень х\леэнэб.

Холоhоо ерэhэн айлшадаа

Холшорхыень х\леэнэб.

Сагаан тагша харахадаа

Сагаалхаш дурам х\рэнэл даа.

Сасуутанаа харахадаа

Зугаалхаш дурам х\рэнэл даа.

С.М. Алдаровагай суглуулбариhаа

Таабаринууд

Шубууд, амитад, хорхой шумуул тухай

Уhанда тамарна – нороног\й,

Умбан шунгана – нэбтэрнэг\й.

(Уhанай шубуун)

Хабтагай гэрхэн

Хадаатай дээрэхэн.

(Шубуунай гэр)

Ашаа даахаг\й тэмээн

Ургада орохог\й морин

Туранхай сагаан ямаан

Тарган заахан хонин.

(шагай)

Ерэхэдээ нарин сагаан дэгэлтэй,

Бусахадаа б\д\\н шара дэгэлтэй.

(бообо)

Гэдэhэеэ маажажа дуугаа дуулана,

Шэхэеэ мушхажа хоолойгоо заhана.

(морин хуур)

Зуу найман банди нэгэ замаар hубарина

Арбан багша ябаhан замыень тобшолно.

(эрхи)

Тохойн шэнээн хайрсагта

Т\мэ мянгаараа х\н сугларна,

Тоглолто наада харуулжа,

Т\рын ябадал мэдуулнэ.

(ТВ)

Табан х\нэй нэгэниинь

Шэрэм т\мэр малгайтай. (хурабша)

Арбаадайе арбан х\н мордуулба,

Хорхоодойе хорин х\н мордуулба.

(самса, \мдэ \мдэхэ)

Урдын буряадуудай еhо заншал

Шэнэ буусада гэр бодхоохын урда тээ тэрэ газарта томо шулуу асаржа табяад, нэгэ хэды сагай \нгэрhэн хойно доро талыень шэнжэлхэ хэрэгтэй. Хэрбэеэ доронь \тэ хорхой байрлаа hаа – муу, харин шоргоолзод г\йлдэжэ байбал – hайн газар гэжэ тоологдоно;

Газар руу нелбохонь, хэрэгг\йдэ х\рьhыень малтахань, \з\\ртэй модо, т\мэр зоохонь сээртэй. Шухала хэрэгэй гарахада, тэрэ газар нютагай эзэдhээ гуйлта з\бшёёл hураад, орооhо \ргёёд малтаха хэрэгтэй;

Сэсэг\\д – газарай \hэн гэжэ тоологдодог байhан тула тэдэниие \ндэhэтэйнь ходолхонь сээртэй;

Малгайгаа мушхан эрьюулхэнь ба дээшэ доошонь хаяха, шэдэхэнь хорюултай;

Д\тынгёё х\нэй н\гшэhэн хойно нэгэ жэлэй туршада найр наада \нгэргэдэгг\й;

Хони гаргалга – наhаа х\сэhэн б\hэтэй х\нэй хэрэг. Бага балшар \хиб\\дые хони гаргаhан газарhаа холодуулдаг;

Эрэмдэг зониие доромжолhон х\н хойшодоо тэдэнэй зоболон гасалангуудыень ёёрёё амсаха;

Моринойнгоо толгой б\ шабхада;

Эсэгынгээ, б\hэтэй х\нэй х\л дээг\\р алхаад гаража болохог\й;

Нялха \хиб\\тэй айлда \дэшэ орой айлшаар ошохонь сээртэй. Шухала хэрэгээр ошобол, тэндэhээ h\ниин тэнhээ урда тээ гаража, гэртээ хариха еhотой.

Н. БАДУЕВАГАЙ

«Традиции гаданий у бурят» номhоо абтаба.