Пятница, 26.04.2024, 06:20
Окружная газета "Усть-Ордын Унэн"
Приветствую Вас Гость | RSS
Меню сайта
Статистика

Онлайн всего: 1
Гостей: 1
Пользователей: 0
Главная » 2018 » Август » 23 » Интересно
15:05
Интересно

Буряад арадай онтохон

Как перевелись в Сибири львы

В давние-давние времена жили львы в Сибири. Были они косматые, обросшие длинной шерстью и не боялись морозов. Однажды встретил лев волка:

– Куда бежишь как сумасшедший?

– От смерти спасаюсь!

– Кто ж тебя напугал?

– Громкочихающий. Он раз чихнул – убил моего брата, во второй – сестру, в третий – ногу мне перебил. Видишь, хромаю.

Лев зарычал – горы задрожали, небо заплакало.

– Где этот громкочихающий? Я его в куски разорву! Голову брошу за дальнюю гору, ноги и руки – на все четыре стороны!

– Что ты! Он и тебя не пощадит, убегай!

Схватил лев волка за горло:

– Покажи мне громкочихающего, иначе задушу!

Пошли они, встречают мальчика-пастушонка.

– Этот? – злобно спрашивает лев.

– Нет, этот еще не дорос.

Пришли они в степь. Стоит на холме дряхлый старик, пасет стадо.

– Этот? – оскалил зубы лев.

– Нет, этот перерос.

Идут дальше. На встречу им скачет на быстром коне охотник, за плечами у него ружье. Лев и спросить волка не успел – охотник вскинул ружье и выстрелил. Загорелась на льве его длинная шерсть. Бросился он бежать, за ним и волк. Остановились в темном овраге. Лев по земле катается, бешено рычит. Волк его спрашивает:

– Сильно он чихает?

– Замолчи! Видишь, только грива осталась, да кисточки на кончике хвоста. Холодно, дрожь меня берет.

– Куда же нам бежать от этого громкочихающего?

– Беги в лес.

Волк скрылся в дальнем перелеске, а лев убежал в жаркую страну, в безлюдную пустыню. Так перевелись в Сибири львы.

Хайшан гээд арсалан ан Сибирьтэ \гы болооб

Урдын урда сагта Сибирьтэ арсалан ан бии байhан. Барбагар ута нооhотой байжа, х\йтэнhёё айдагг\й бэлэй. Нэгэтэ арсалан шонотой уулзаба:

– Галзуурhан мэтээр хайшаа г\йбэш?

– Yхэлhёё г\йжэ ябанаб!

– Хэн шамайе иитэрэш айлгабаб?

Ехээр найтадаг юумэнhээ. Нэгэ дахин найтаажа – ахыем алашоо, хоердохиео найтаахадаа – эгэшыемни, гурбадахияа найтаахадаа – х\лыем бута сохибо. Харана г\ш, дохолоод ябаналби.

Арсалан эрхиржэ захалба – уула хаданууд hалганажа, х\хэ тэнгэри уйлашаба.

– Хаана бэ тэрэ ехээр найтаадаг юумэн? Таhара татахаб! Толгойень холын хадын саагуур шэдэхэб, х\л гарнуудыень – д\рбэн талаар тараахаб!

– Y\! Юу хэлэнэш? Тэрэ шамайешье хайрлахаг\йл, г\йгыш саашаа!

Арсалан шонын хоолой бала бажуугаад:

– Харуула тэрэ шангаар найтаадаг юумэеэ, \гы hаа, бахалуурдажа алахаб, – гэбэ.

– Зай, ошое.

Харгыдаа малшан \хиб\\нтэй ушарба.

– Энэ г\? – гээд шоно хоротойгоор дуугарба.

– Yгы, энэш наhаа х\- сёёг\й.

Яба ябаhаар, хээр талада гараба. Добуун дээрэ з\нэг з\нтэг болоhон \бгэн h\рэг мал бэлш\\лжэ ябана.

– Энэ г\? – гээд шоно ш\дёё ирзайлгаба.

– Yгы, энэнш тэрэ наhанhаа \нгэрёё, – гэбэ.

Саашаа ябана. Урдаhаань ээм дээрээ буу \ргэлhэн агнуушан морео т\ргэнёёр г\йлгэжэ ябана. Арсалан шоноhоо асуужа \рдеэг\й байтарнь, агнуушан ээм дээрэhээн буугаа абаад, буудашаба. Арсаланай ута нооhониинь шатажа захалба. Тэрэ халта h\рёёд, г\йшэбэ, хойноhоонь – шоно. Г\й г\йhёёр, хабхар жалга соо зогсобод.

– Шангаар найтана г\? – гээд шоно асууна.

– Абяаг\й байгыш! Харана г\ш, ганса дэлhэтэй ба h\\лдээ залаатай \лэбэ гээшэб. Даарашабаб, шэшэрдэhэн х\рэбэ.

– Энэ шангаар найтаадаг юумэнhээ хайшаа м\нёё г\йхэ болонобди?

– Ой руу г\йгыш.

Шоно хоер ойе холбоhон холын зурууд руу г\йшэбэ, харин арсалан даараhандаа халуун орондо, х\нэй ябадагг\й с\л газарта арилшоо бэлэй. Иигэжэ арсалан ан Сибирьhээ арилшаhан байгаа.

Н\хэд тухай оньhон \гэн\\д – Поговорки о друзьях

1. *айн х\ндэ н\хэр олон, муу х\ндэ дайсан олон. – У хорошего человека много друзей, у плохого – врагов много;

2. Эбтэй уладууд эрьеын арhанда багтаха. – Дружные люди под бараньей шкурой помещаются;

3. Танилтай х\н талын шэнээн, танилг\й х\н адхын шэнээн. – Имеющий друзей подобен степи, не имеющий друзей – пригоршне;

4. Хуушанай нэгэ н\хэр хоер шэнэ н\хэрhёё дээрэ юм. – Старый друг лучше новых двух;

5. Зуун \хэртэй байнхаар, зуун н\хэртэй бай. – Чем иметь сто коров, лучше иметь сто друзей;

6. Yелёёд hаланхаар, \зэлсёёг\й ябаhаниинь дээрэ. – Чем сдружившись расставаться, лучше никогда не встречаться;

7. Халбагаа хахарха – эбээ таhарха. – Ложка сломана – дружба порвана.

Арадай сэсэн \гын абдарhаа

Ардаг мориндо амар заяа \гы,

Аашатай х\ндэ аза жаргал \гы,

Ажалша х\ндэ амалха заб \гы.

 

 

Yнэн \гэдэ худал байхаг\й,

Yхэрэй эбэртэ саhан тогтохог\й,

Yмхи модондо \рэ байхаг\й.

 

 

Арбан табанай hара нэгэ hайхан,

Атар газарай сэсэг нэгэ hайхан.

Аба эжын hургаал нэгэ hайхан.

 

Шэбэнэhэн \гэ н\хэртэ харша,

Шэбэн\\р бороо дэгэлдэ харша,

Ехэ hанаан бэедэ харша.

Mungtn-tobsho.com сайтhаа абтаба

 

Арhа элдэлгэ тухай

1. Арhа уhанда дэбтээхын урдаhана \л\\ нооhыень хайшалжа абагты.

2. Дэбтээхэ эдеэн: 10 грамм дабhа 1 литр уhанда хэжэ худхагты, 0,5 формалин нэмэжэ болохо. Ходо х\йтэн уhа хэрэглэхэ еhотой.

3. Арhа зёёлэр\\лхэ эдеэн: 10-12 грамм уксусна кислота 1 литр уhантай худхаха, 50 грамм дабhа нэмэжэ, дахин худхаха. Энээн соо 8-10 сагай туршада арhа байлгаха. Тэрэнэй h\\лээр арhаяа халимнажа, дахяад энэл хайламаг (раствор) соо 6-8 сагай туршада дэбтээн байлгаха.

4. Арhа ноhооронь дээшэнь харуулаад, 1 h\ни дэлгээн хонуулха.

5. Арhа будаха эдеэн: 4 грамм хромбит 50 грамм дабhа хоерые 1 литр уhантай худхаха. Бэлдэhэн энэ хайламаг 20-25 градустай байха еhотой. Арhа энээн соо дэбтээжэ, 10-12 сагай туршада дублени хэхэт. Т\р\\шээр hайса худхахань шухала, h\\лээрнь 1-2 саг болоод, заабол худхажа байгты.

6. Арhа гаргажа, 8-10 сагай туршада дулаад газарта дэлгээгты (наран доро бэшэ).

7. 1 литр уhан соо 4 грамм содо хэгты. Худхаад, арhа зёёлэр\\лхын тула 3-4 сагай туршада энэ хайламаг соо байлгаха. Энээниие хээг\йдэ арhан хахарха, муу болохо.

8. 50 грамм АИ 12 тоhон, 1 томо халбага привацел, 50 мг скипидар, 1 сайн халбага сахар – бултыень худхаад, 1 литр бусалжа байhан уhа нэмээд, hайнаар худхаад, арhан биирээр hайса т\рхеэд элдэхэдэ бэлэн.

Ivchess/com сайтhаа абтаба

Просмотров: 482 | Добавил: unen6464 | Рейтинг: 0.0/0
Всего комментариев: 0
avatar
Вход на сайт
Поиск
Календарь
«  Август 2018  »
ПнВтСрЧтПтСбВс
  12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728293031
Архив записей
Друзья сайта
  • Официальный блог
  • Сообщество uCoz
  • FAQ по системе
  • Инструкции для uCoz
  • Copyright MyCorp © 2024uCoz