«Алтарганиие угтуулан»

гэhэн областной фестиваль-конкурс Б\гэдэ буряадуудай 14-дэхи «Алтаргана–2022» нааданай болон тойрогой 85 жэлэй ойн баярай дэргэдэ \нгэрбэ.

Тэрэнэй эмхидхэн байгуулагша-тойрогой захиргаан, Усть-Ордын Yндэhэн арадай бэлигтэнэй т\б болоно.

Фестивалиин дэргэдэ гурбан творческо конкурснууд \нгэhэн байна. Б\хыдёё эндэ 138 хабаадагшад суглараа.

«Аялгата hайхан дуумни»

Екатерина Тарнуева

«Эрдэм» ККЗ-дэ буряад арадай дуунуудай урилдаан \нгэрбэ.

Арадай дуу шагнахаяа ерэhэн зондо шэхэнэй шэмэг, нюдэнэй хужар болгон, гое hайхан дуунууд зэдэлээ.

Энэ м\рысёёнэй гол зорилго хадаа буряад арадай дуунуудые дэлгэр\\лжэ, дуушадые элир\\лжэ, бэлиг шадабарииень дээшэл\\лгэ болоно. М\рысёёнэй гуримаар, хабаадагшад наhанай 4 б\лэгтэ хубааржа, дуунуудаа г\йсэдхёё.

Багашуулай 7-13 наhанай б\лэгтэ Баяндайн аймагай Гаханай hургуулиин 5-дахи классай Дарья Шоболова т\р\\шын hуури эзэлээ. Энэ басаган аймагай арадай дуушадай м\рысёёнэй илагша болоно. Хоердохи hуури 7 наhатай Боохо- ной аймагай Михаил Сатаев эзэлээ. Гурбадахида олон тоодо элдэб хэмжээнэй конкурснуудай лауреат Александра Алхансаева (Эхирэд) гараба.

14–18 наhанай дунда Эхирэд-Булагадай аймагай т\лёёлэгшэ Дарима Хахалова илагша болобо. Тэрэ м\н лэ олон тоото фестиваль-конкурснуудай дауреадай нэрэ зэргэн\\дтэ х\ртэhэн. Хоердохи, гурбадахи hууринуудые оhын аймагай т\лёёлэгшэд Зоя Хартанова, Ольга Халманова гэгшэд эзэлээ.

36 наhанай болон дээшэ б\лэгтэ Баяндайн аймагай Екатерина Тарнуева т\р\\шын hуури эзэлээ. Энэл аймагай Надежда Торноева хоердохи, гурбадахида Боохоной аймагай Виктор Баранников гараба.

Жюриин гэш\\н Буряадай габьяата дуушан Татьяна Галсановагай хэлэhээр, Эрх\\ буряадуудай \бгэд тёёдэйнэрhээ бэшэжэ абаhан дуунууд урданай ха юм даа. Нютаг хэлэнэй шэмэгтэй, тусхай маягтай дуунууд хэдэн \е дамжажа ерэhэн байдаг.

Бидэ буряадууд элинсэг хулинсагайнгаа еhо заншалнуудые, ёёрынгёё буряад сэдьхэлэй шанар алдаха еhог\йбди. М\нёё \еын залуушуул урданайнгаа эмгэ тёёдэйнгёё, таабайнарайнгаа т\\хэ орхинг\й, нангинаар сахижа ябахань дамжагг\й гээд hанагдана.

Арадаймнай зохеоhон аялга дуунууд хэтын м\нхэдэ зэдэлжэ байхань яалай!

«Угайм эрдэни»

Егор Еронов

Yльгэршэдэй урилдаан арадай бэлигтэнэй т\бтэ \нгэржэ,  гурба наhанай дунда хубаарhан.

Хабаадагшадые тойрогой захиргаанай \ндэhэн соелой таhагай дарга Раиса Шадарова мэндэшэлээ.

Эртэ урдын caгhaa бэлигтэй, h\бэлгэн бэрхэ элинсэг хулинсаг \бгэ эсэгэнэрэймнай домоглон хёёрэлдэдэг буряад арадаймнай оюун бодолой дээдэ зохеол болохо «Абай Гэсэр хаан» тухай \льгэр эсэгэhээ х\б\\ндээ,  \льгэршэнhёё \льгэршэндэ, \льгэршэдэй уран т\\рээлгээр баяжаhаар буряад хэлэн дээрээ аман \гёёр \ehёё уедэ дамжуулагдан манда х\рэжэ ерээ. Энэ удха т\гэлдэр зохеол буряад-монголшуудай соелой, т\\хын х\гжэлтэдэ ехэ hyypи эзэлhэн байха. Yльгэр соо эртэ урдын х\н зоной hуудал байдал, тэдэнэй бодол, эрмэлзэл болон Эхэ ороноо, т\рэл арад зоноо дайсадhаа хамгаалха х\сэл зоригтой ябаhан баатарнууд тухай т\\рээлгэн\\д, илагдашаг\й hyp h\лдэтэй  ябахыень  уряалhан магтаалнууд, \реэлн\\дынь гое hайхан даа.

Yльгэр т\\рээлгэ ёёрын онсо шэнжэтэй ха юм даа. Энэ арадай аман зохеолой жанр м\нёё сагта ехэ дэлгэрэнгы бэшэшье hаа, нютаг б\хэндэ \льгэр т\\рээгшэд биил даа.

Энээниие дахинаа энэ \нгэрhэн урилдаан гэршэлнэ.

7 наhанhаа 14 наhа х\рэтэр шатада Оhын аймагай Бэлшэрэй hургуулиин 6-дахи классай шаби Глеб Бардамов илагша болобо. Энэ х\б\\н эхин ангинуудhаа морин хуур дээрэ «Абай Гэсэр» \льгэр т\\рээнэ. Мэдээжэ х\гжэмшэн Александр Архинчеев бэлиг шадабарияа энэ х\б\\ндэ дамжуулна. Баяндайн аймагай Нагалаг нютагай Егор Еронов уран hайханаар «Аламжа Мэргэн х\б\\н» эпосые хёёрэжэ, хоердохи д\н харуулаа. Оhын аймагай Геннадий Хамнуев гурбадахи hуури эзэлээ.

15-hаа 20 наhанай дунда Боохоной багшанарай колледжын оюутан Дмитрий Буяев илагша болобо. Н\хэдэй аймагай Хадааханай  Кирилл Матвеев «Абай Гэсэр» – «Богдо хаан» т\\рээжэ, хоердохи hуури эзэлээ. Оhын аймагай Петр Жертанов Папа Тушемиловай «Орео ганса ш\нэhэн» \льгэр т\\рээжэ, гурбадахи hуурида х\ртёё.

21-hээ дээшэ б\лэгтэ Оhын аймагай Бэлшэрэй соелой т\бэй уран hайханай х\тэлбэрилэгшэ Баир Пурбуев «Алтан нойон х\б\\н» \льгэрёёр нэгэдэхи hуурида гараба. Боохоной аймагай т\лёёлэгшэ, конкурсын эгээ аха заха хабаадагша Геннадий Ангажанов «Нюhатай Нюргай х\б\\н» гэhэн ехэ \льгэр хёёрэжэ, олоной hайшаалда х\ртёё. Геннадий Спасович сээжээр томо зохеолнуудые мэдэдэг, h\бэлгэн ухаатай х\н. Эндэ хоердохи hуури абаба.

Оhын аймагай Геннадий Хингелов 3-дахи hуури эзэлээ. 

Элдэб хара х\сэн\\дые саража, \нэн з\бые мандуулжа, х\рьhэтэ алтан дэлхэйн арад зон амгалан тайбан, эбтэй эетэй ажаhууха гэhэн бодол зорилго эхинhээ адаг х\рэтэр батадхаhан агууехэ «Абай Гэсэр» \льгэр хадаа хэдэн олон зуугаад жэлдэ еhо заншалаа алдааг\й ябаhан буряад угсаатанай ухаан бодолой г\н coohoo м\ндэлёё. Залуушуулай агууехэ «Абай Гэсэрые» т\\рээжэ байхада ехэ урматайл гээшэ.

«Буряад х\нэй нэгэ \дэр»

"Тэрэнги" ансамбль

Можын фольклорно коллективуудай «Буряад х\нэй нэгэ \дэр» гэhэн м\рысёёндэ Баяндайн аймагай «Талын дуун» гэhэн арадай коллектив т\р\\шын hуури эзэлээ.

Уран hайханай коллективууд залуу \еые элинсэг хулинсагуудаймнай еhо заншалнуудтай амиды утаhануудаар холбоhон урданай сагай еhо гуримуудай хэhэг\\дые харуулха байгаа. Алайрай аймагай «Амар сайн», Боохоной аймагай «Ургы», Баяндайн аймагай «Талын дуун», Н\хэдэй аймагай «Жаргал», Оhын аймагай «Тэрэнги», Эхирэд-Булагадай аймагай «Арюун булаг» гэhэн зургаан арадай буряад фольклорно коллективууд уран зохеолгын юунтэйшье адли бэшыень ба   ёёрын онсо шэнжыень харуулаа, б\хы гое hайхан соонь \шёё алдагдааг\й еhо заншалнуудые шэнээр байгуулаа.

Конкурсын хабаадагшадые Эрх\\ можын Губернаторай орлогшо – Усть-Ордын Буряадай тойрогой захиргаанай х\тэлбэрилэгшэ Анатолий Прокопьевой з\гhёё тойрогой толгойлогшын орлогшо Андрей Дмитриев амаршалаа.

– Бидэ эндэ эгээл бэрхэтэй,   тиигэбэшье ехэ hонирхолтой, hони татаhан ба еhо заншалнуудые сахилгын талаар г\нзэгы удхаар нэбтэрhэн м\рысёёниие   \нгэргэхэеэ одоолшье очно формадта суглараабди. Энэ жэл «Алтаргана» заатаг\й \нгэрхэ, тэндэ бидэ боломоор hайн хабаадахабди гэжэ найданаб. Би хэлэхэ байнаб, м\нёё амгалан бэшэ оршон байдалда, энээниие бидэ булта ойлгонобди, танай ябуулжа байhан ажал, энэтнай тон шухала, бидэ нэгэ ехэ арадай хуби гээшэбди гэжэ х\н б\хэнэй ойлгохын т\лёё, яагаад бидэ ёёрынгёё соелые сахинабди, тэрээнhээ б\хы манай г\рэнэй нэгэдэлшье дулдыдаха, – гэжэ Андрей Дмитриев хэлээ.

Yнэхёёрёё дуратайшуулай ба \ндэhэн соелые абажа ябагшадай сугларhан б\хы коллективууд боломоор hайн наадаяа харуулаа. Бултандань еhо заншалнуудай сахилгада ба \нэниие харуулха эрмэлзэлдэ оролдостой х\дэлмэри эли харагдаа. Yйлэдэнь б\хы юумэниинь эгээл жэжэ юумэн х\рэтэр бодомжологдонхой байгаа: хубсаhаниинь, реквизидуудынь, х\гжэмэйнь ябуулга. Коллективуудай наадалганууд ёёрын т\рэл нютагайнь этнографиин мэдээн\\д дээрэ байгуулжа табигданхай.

Намжилма Цыденова,

 Людмила Буяхаева