 
Бёё шажанай еhолол, соелой болон спортын тулалдаануудые оруулжа, Евразиин олон тоото арадуудые эблэр\\лhэн энэ hайндэр июниин 15-17-до тогтоhон заншалаар Ойхоной районой Ерд хадын хойморто \нгэрбэ. «Ердын нааданууд» гэhэн \ндэhэн соелой уласхоорондын VI фестиваль – еhо заншалнуудаа болон гуримуудаа hэргээhэн н\\дэл арадуудай хуушанай заншалта hайндэр гээшэ. Энэ жэлдэ фестивалиин хэмжээн соо т\р\\шынхиеэ хоер гэр б\лын ураг оролсоhон буряад зоной еhолол харуулагдаба. Чаасай туршада hайндэртэ хабаадаhан зон гое hайханаар нээгдэhэн фестивалиин эхиие гоешоожо хараба. Энэ талань hайндэрэй еhото гоелто болоо бэлэй. Бэе бэеэ hэлгэн, ёёрынгёё соел болбосорол тушаажа, ондо ондоо яhатан – буряадууд, ородууд, татарнууд, полягууд, белоруссууд болон бусад тайзан дээрэ гарана. Эдэнэр дуунай болон хореографиин «Многонациональная мозаика Сибири» з\жэг харуулба. *\\лээрнь Ердын наадануудай гал носоогдоо hэн. Нээлгэнэй эсэстэ парадай б\хы хабаадагшад манай г\рэнэй туг харуулжа, Россиин гимн зэдэлээ hэн.
Эрх\\гэй областьhоо, Буряад оронhоо, Алтай, Саха-Яхад, Монгол, Тыва, Хальмаг, Казахстан, Кыргызстан республикануудhаа ерэhэн хабаадагшад х\сэ шадалаа болон гое бэеэ харуулжа, нэрэтэй т\рэтэйгёёр бэеэ тушааба. Энэ жэлдэ т\р\\шынхиеэ спортын программада Усть-Ордын Буряадай округой захиргаан ёёрынгёё тусгаар команда тушааhан байгаа. Округой команда \ндэhэ яhатай хубсаhа хунартай байба гээд онсоор тэмдэглэмээр ха юм.
Парадай нээлгэндэ х\ндэтэ айлшадай тоото Эрх\\гэй областиин Губернаторай орлогшо Валентина Вобликова, Губернаторай орлогшо – округой захиргаанай х\тэлбэрилэгшэ Марина Иванова, Эрх\\гэй областиин министерствэн\\дэй, Хуули зохеодог Суглаанай т\лёёлэгшэд, Буряадай республикын правительствын Т\р\\лэгшын нэгэдэхи орлогшо Иннокентий Егоров, Саха-Яхад республикын Г\рэнэй Суглаанай т\р\\лэгшын орлогшо, Россиин оро \дхэгшэдэй национальна эблэлэй президент Анатолий Добрянцев, РФ-циин Г\рэнэй Д\\мын депутат Григорий Ледков гэгшэд бии байhан.
Манай областиин Губернатор Сергей Левченкын нэрэhээ Валентина Вобликова сугларагшадта иигэжэ хандаба:
– Энэ нангин газарта бидэнэр зургаадахияа уулзажа байнабди. Манай эбтэй эетэй Эрх\\гэй дайдада иигэжэ эблэрэн сугларhан хэмжээнhээ х\н б\хэн hайн hайхан х\сэ орожо байг лэ. Эрх\\гэй областьдо 150 \ндэhэ яhатан ажаhууна, \ндэhэ яhатанай ниитын соел болбосоролой 100 гаран нэгэдэлн\\д х\дэлнэ. Манай х\\гэдэй болон залуушуулай наадан энэниие гэршэлнэ ха юм. Манай фестиваль олон яhатанай Росси г\рэндэ ажаhуудаг б\хы арадуудай хамтаржа, hанаа сэдьхэлээрээ д\тэ байhанай hайн жэшээ болог лэ, – гээд Валентина Вобликова хэлээ hэн.
Соелой конкурснуудай д\нг\\д
Яхадhаа ерэhэн Василена Шарина, С.А. Зверевэй – Кыыл Уолай нэрэмжэтэ хатарай Национальна Театрай артистка Ердын наадануудай Дангинын нэрэ зэргэ туйлажа, Гран-придэ х\ртэбэ.
Конкурсдо хабаадаhан Монголой, Эрх\\гэй областиин, Бурятиин болон Яхадай арбан хабаадагшад дуунай болон хатарай талаар бэлиг шадабарияа, гое хубсаhа хунараа харуулба. Бурятиин хабаадагша нэгэдэхи hуури эзэлээ. Хоердохи ба гурбадахи hууринуудта тэрэшэлэн Дарима Аюрова болон Вероника Петонова х\ртэбэ. Дарима, Вероника, \шёё нэгэ Оhын аймагай басаган Анастасия Данилова манай Эрх\\гэй область тушааhан юм.
Энэнhээ гадна фестивалиин соелой программада арадай зохеон байгуулгын уран гартайшуулай б\тээhэн з\йлн\\дэй яармаг-выставкэ, «Угайнгаа замаар» гэhэн мориной хилгааhаар б\тээгдэhэн гое хибэй выставкэ ороhон юм. Эдэ хадаа Ефим болон Екатерина Осиповтонай х\дэлмэри болоно, харин hэеы гэртэ сайгаар ундалуулба. Энэнhээ гадна ДПИ, хореографи, шагай наадан з\йлн\\дээр мастер-классууд \нгэрбэ.
 
Yндэhэн хубсаhанай фестиваль
«Ердын нааданууд - 2017» – Евразиин арадуудай наадан гэhэн 6-дахи Уласхоорондын арадуудай соелой фестивалиин дэргэдэ анха т\р\\шынхиеэ «Нити времени» гэhэн \ндэhэн хубсаhанай фестиваль \нгэрбэ. Заншалта \ндэhэтэ болон м\нёё сагай хубсаhанай хэмжээндэ ёёрынгёё коллекцин\\дые яхад, монгол, буряад модельерн\\д харуулаа.
Манай округhоо эндэ оhын алтан гартайшуул Надежда Жербакова «Войлочный путь», Татьяна Имыгирова «Алтан саг» гэhэн коллекцин\\дые харуулаа. Тэдэнэр модоо аймагтаа «М\нгэн тобшо» гэhэн \ндэhэтэ хубсаhанай конкурсдо илалтануудые туйлаhан юм.
Буряадай мэдээжэ дизайнер Игорь Сарапуловай \ндэhэн хубсаhанай коллекци харуулагдаа. М\н лэ Эрх\\ хотын Баира Аюровагай «Нити времени» нэрэтэй хубсаhанууд, эвенкиин арадуудай хубсаhанай мастер Евгения Гомбоевагай б\тээлн\\д олоной анхаралда табигдаа юм.
Буряад Республикые энэ фестивальда мэдээжэ дизайнер Шидэ Найданова, hайн дуранай мастер Табажид Цыретарова гэгшэд т\лёёлёё. Табажидай хубсаhанууд дунда зэргын наhанай эхэнэрн\\дтэ тааруу байба. Дизайнер бэеэрээ ёёрынгёё хубсаhануудай коллекциие харуулаа.
Шидэ Найдановагай \ндэhэн хубсаhанууд Италиин Римска неделидэ \ндэр сэгнэлтэ абаhан юм. Тэрэнэй хубсаhанууд \ндэhэн арадай угалзануудаар, h\лдэн\\дээр шэмэглэгдэн, онсо шэдитэй юм.
– Дизайнерн\\д олон боложо байhаниинь hайшаалтай. Бидэнэр гое hайханиие б\тээхэ нэгэ зорилготойбди. Х\н б\хэн ёёрынгёё шэглэл, нюусатай. Арад б\хэн баян соелтой, г\нзэгы г\н ухаатай, – гээд Шидэ тоолоно.
Нээрээшье эндэ олон арадуудай \ндэhэн хубсаhан ёёрынгёё онсо илгаатай, онсо нюусатай байгаа.
Яхадай дизайнер Евдокия Константиновагай коллекцин\\д харагшадые баясуулаа. Гараараа оеhон эвенкэн\\дэй малгай, гутал, дэгэлн\\д олоной hонирхол татаhан. Х\йтэнhёё, hалхинhаа хамгаалдаг хубсаhанууд бисерээр, арадай h\лдэн\\дээр шэмэгдэгдэнхэй.
Монголой дизайнер Т\мэр Баярай коллекцин\\д м\н лэ фестивалиин шэмэглэл болобо. Эндэ хабаадаhан арбан табан дизайнерн\\д бултадаа фестивалиин Дипломуудта х\ртёё.
Буряад т\рэ хуримай гуримай еhоор
Алайрай залуу багшанар Зинаида Петрова болон Дорофей Хогоев гэгшэд нангин Ердо хадын хормойдо гэр б\лэ болобо. Эдэ хоернай Эрх\\ хотодо оюутан байхадаа бэе бэетэйгээ золгоhон юм. Найр нааданда тэдэнэрэй олон тоото урагууд ерэжэ, \нэхёёрёёл, гое hайхан найр нааданай гэршэн\\д болобо. Иимэ гэрлэлгэ Ердын нааданай дэргэдэ анха т\р\\шынхиеэ \нгэрёё. Фестивалиин айлшад урдахи зуун жэлн\\дтэ буряадай т\рэ хуримай еhо заншалые – худа оролсолго, х\б\\нэй ганза, бэриин угталгын еhонуудые хараба. Бэри басаган х\лэг морин дээрэ буужа ерэбэ. Энэ урайни заншалые г\рэнэй дуу болон хатарай «Талын аялганууд» ансамбль харуулаа. Энэ удхатай ушараар Эрх\\гэй областиин ЗАГС-ын албанай х\тэлбэрилэгшэ Олег Власенко гэрлэлгын \нэмшэлгые залуушуулда барюулаа. Залуу гэр б\лые Алайрай болон Ойхоной мэрн\\д Александр Футорный, Андрей Тыхеев амаршалан, бэлэг\\дые барюулаа. Удаань сугларhан зон гэрлэгшэдтэ д\тэлэн залуу гэр б\лэдэ яргалтай, урагшатай, олон х\\гэдтэй, т\рэл заншалаа сахижа ябахыень hайхан \рёёрн\\дые хэлэбэ. Хэды сагай ходорбошье, Хогоевтанай гэр б\лэ энэ наhанайнгаа ушарые мартахаг\йл, тэдэнэрэй \ри х\\гэд, аша гушанар омогорхолтойгоор дурсаха бшуу. Арадайнгаа hайхан еhо гуримые орхинг\й, нангин заншалнуудаа сахижа ябаха иимэ залуу б\лэн\\д олон лэ байг даа!
Дэлхэй дайдын м\ргэл
Ердын нааданай эхиндэ урайни сагhаа ехэ тайлаган \нгэрдэг байгаа. Эндэ эхэрэд, булагад, хори, хэнгэлдэр, буянгууд болон бусад олон угай т\лёёлэгшэд сугларжа, дайда дэлхэйдэ м\ргэдэг бэлэй. Сибириин \ндэhэтэ арад Анга голой дайдые ехэ \\ргэ н\лёётэй гээд тоолодог байhан. Ердо хадын хажууда агууехэ Байгал далай, Анга гол урдана. Уhан хамаг мууе абаашадаг, урайни зон тэдэнэрэй м\ргэл тэнгэридэ х\рэдэг гээд этигэдэг байгаа.
Энэ ехэ м\ргэл май hарын хуушаар июниин эхеэр байгаалиин т\р\\шын ногооной хушалтаар \нгэрдэг hэн.
Хэдэн зуугаад елн\\д ходоржо, нангин Ердо хадын хормойдо энэ м\ргэл hэргээгдээ.
Модоо м\ргэлдэ хаа яанаhаа улад сугларжа, Ойхоной, округой аймагуудай, Яхад, Буряад,Тыва Республикануудай, Архангельск, Омск хотонуудай сагаан угай бёёнэр бурхадтаа хандаа.
Х\хэ м\нхэ Эсэгэ Тэнгэри
Х\рьhэтэ алтан Газар Эхэ,
Угайм гарбалнууд,
Унгиим буумалнууд,
Yндэр ехэ сахюусад,
Харалсажа байгыт,
Хасардажа эрьеыт!
Сёёг! –
гэhэн дурдалганууд дуулдана.
М\ргэлэй газарта гурбан тээ т\\дэг\\д носоогдоо.
Сугларhан зониие галаараа бёёнэр арюудхаад, хэсэг хэнгэрээ тоншожо, муу х\сэнhёё, элдэб зайhаа холодуулан, шэнэ элшэ х\сэ \гэбэ.
Б\хы арад зонойнгоо т\лёё хайра туhа эрижэ, газар дайдамнай ургасатай, хура бороотой, \ри х\\гэднай эл\\р энхэ, \бшэ зоболонг\й, барандаа амгалан тайбан ажаhуухымнай т\лёё дээдын х\сэн\\дээ гуйба.
Евразиин арадуудай аман зохеолой фестиваль
Энэ фестивальда Эрх\\гэй областиин, округой зургаан аймагуудай, Буряад ороной, Яхадай гушан фольклорно коллектив\\д харагшадай урда арадайнгаа заншалта хатарнуудые, дуунуудые харуулаа.
Манай округой аймагууд б\хэнhёё хоер - гурбан коллектив\\д хабаадаха х\сэлёё мэд\\лhэн. Тэдэнэй тоодо «Худайн гол», «Баян тала», «Адууша», «Арюун булаг» болон бусад буряад аман зохеолой коллектив\\д, Н\хэдэй аймагай «Тугам Авалым» гэhэн татар ансамбль.
Буряад Республикые Хэжэнгын аймагай «Баян с\мбэр», Ивалгын аймагай «Гуламта» гэhэн арадай коллектив\\д Ердын нааданда гурбадахияа т\лёёлёё.
Яхадай Жиганска аймагай «Согто» гэhэн эвенкийскэ ансамбль бэлиг шадабарияа м\н лэ харуулаа.
Фестивалиин булта хабааhан коллектив\\д 10 мянган т\хэригэй сертификадуудаар урмашуулагдаа.
Харин Ехэ Ерд хада тойруулан еhололой еохор хатар hайндэрэй дэбжэлтын туйлда х\ртёё бэлэй. Ердын нааданай хаалганай \дэртэ Губернатор Сергей Левченко ерэhэн байгаа.
Спортын талада
Спортын программада баатарнуудай наадан оруулагдаhан – шулуу шэдэлгэ, буряад барилдаан, hур харбалга, модо бэе тээшээ таталга. Командануудай хабаадагшад тэгшэ бэшэ газарта мори урилдаанда, хони хайшалалгада м\рысэhэн юм.
Округой командын б\ридэлдэ 23 спортсмен\\д ороhон байгаа. Юhэниинь Оhын районой спортсмен\\д, 8-ниинь – Эхирэд-Булагадай районhоо, 4-ниинь – Боохоной ба нэжээд х\н\\д Баяндайн ба Н\хэдэй районуудhаа.
Yндэhэн хэлэн\\дэй болон спортын \ндэhэн з\йлн\\дэй талаар таhагай ноен Чингис Жербаковай хэлэhээр, округой команда спортын буряад з\йлн\\дтэ хабаадажа, спортсмен\\д амжалтатайгаар х\сэ шадалаа харуулба.
Шатар нааданда Василий Ханхараев хоердохи hуури эзэлээ. Заншалта hур харбалгада Алексей Николаев м\нгэн шанда х\ртёё.
Мори урилдаагаар 4 км зайда Н\хэдэй район нэгэдэхи hуури эзэлээ, хоердохи hуури Эхирэд-Булагадай район х\ртэбэ. 8 км зайда Баяндайн район хоердохи ба гурбадахи hууринуудые эзэлээ.
Эдир х\б\\дэй дунда буряад барилдаан
45 кг шэгн\\ридэ Владимир Иванов (Эрх\\гэй область), Владислав Тармаханов (УОБО) хоердохи hууринуудта гараа. 50 кг шэгн\\ридэ Петр Могзоев (Эхирэд) м\нгэн шанда х\ртэбэ, тиихэдэ Борис Мясников (Эхирэд) бронзо абаба. 55 кг шэгн\\ридэ Дмитрий Кондратьев (УОБО), Артем Токарев (Эрх\\гэй область) гурбадахи hууринуудые эзэлээ. 60 кг шэгн\\ридэ Владислав Замбылов (УОБО) м\нгэн шангай, Олег Алмаев (Баяндайн район) бронзын призерн\\д болобо. 60 кг \л\\ шэгн\\ридэ Эрх\\гэй областиин суглуулагдамал командын барилдааша Юрий Иванов алтан медальда х\ртэбэ.
Эрэш\\лэй дунда буряад барилдаан
- кг шэгн\\ридэ Михаил Мадасов (УОБО) илалта туйлаа, энэ шэгн\\ридэ Николай Балдунников (УОБО) бронзодо х\ртёё. Хоердохи hуури Валерий Хунгуреев (70 кг., Эрх\\гэй область) эзэлээ, гурбадахи hуурида Дмитрий Абидуев (Оhын район) гараба. 82 кг шэгн\\ридэ Дмитрий Орлов (Эрх\\гэй область) бронзо абаба. 82 кг \л\\ шэгн\\ридэ Алдар Хамаев (Оhын район) хоердохи hуурида гараа.
Яхад h\рэлгёёр эдир х\б\\дэй дунда Эрх\\гэй областиин спортсмен\\д алтанай болон м\нгэнэй шангуудта х\ртэбэ.
   
  
Наталья МОГЗОЕВА, Намжилма Цыденова
Авторнуудай фото-зурагууд
Комментарий
Заместителя Губернатора Иркутской области – руководителя администрации Усть-Ордынского Бурятского округа Марины Ивановой:
В эти дни на территории нашей Иркутской области состоялcя VI Международный этнокультурный фестиваль «Ердынские игры-2017». Мы все знаем, что это праздник, возрожденный из глубины веков, представляет собой культурно-спортивный фестиваль в плане возрождения национальной культуры, национальных видов спорта. Одним из главных организаторов является наша Иркутская область, которая и ставит перед собой эту важную задачу.
Проводится один раз в два года. В этом году в древнем сакральном центре на берегах нашего священного озера Байкал фестиваль собрал рекордное количество участников, зрителей, гостей – более десяти тысяч человек. Участники приехали к нам из Забайкальского края, Бурятии, Алтайского края, Саха (Якутии), Тывы, а также из Монголии, Кыргызстана, Калмыкии, Казахстана.
Я уверена, что наши гости, зрители остались довольны проведением Ердынских игр. На торжественном открытии мы увидели яркую красочную хореографическую постановку разных национальных культурных объединений нашего родного региона, ведь Иркутская область многонациональна, богата традициями и обычаями.
Интерес с каждым разом растет. Многие уже готовы приехать в следующий раз на фестиваль с еще более большим составом. На разных площадках прошли культурные мероприятия, мастер-классы. Впервые гости увидели проведение бурятской свадьбы, породнились две семьи из Аларского района, выходцы из Усть-Ордынского Бурятского округа.
Хотелось бы отметить, что впервые администрация нашего округа отдельно выставила команду в спортивной программе. Возможно, к следующему фестивалю присоединятся и творческие коллективы для участия уже в культурной программе. Этот вопрос мы еще обсудим. Кроме того, в рамках фестиваля состоялась научно-практическая конференция, в работе которой участие приняла Вероника Харбанова – единственная докладчица от Иркутской области. Необходимо также подумать над тем, чтоб в будущем было заявлено больше выступлений. Представители Якутии подготовили десять докладов.
Мы ни в коем случае не должны терять нашу самобытность. Главная ценность нашего Усть-Ордынского Бурятского округа – это наш народ, населяющий его, у которого свои традиции и обычаи. Мы должны уважать и ценить культуру разных народов.
| 
