Урданай байдал

«Урайхани урайхани орхиhоноо

уриhанда тоотой болое…»

Б\ри урай буряадууд яажа hуудаг байгааб? Урданай зондо электричество, техникэ \гы байгаа. Эгээ т\р\\н самоледой ниидэхэдэ ехэ hонирхожо, энэ т\мэр шубуун ниидэжэ гараа, ямар hонин гайхалтайб гэлдэгшэ бэлэй.

Буряад зон заахан модон сохаагаар газараа эдлэжэ, таряагаа ургуулжа, эдихэ хоолоо олодог байhан. Газарай эдеэ анхан зэргэдээшье хартаабха мэдэдэгг\й hэн.

Мяха, зёёхэй,тараг, аарса, бёёмхэй, хилээмэн шухала эдеэн байгаа. Гэбэшье, ажабайдалаа hайн баряад, золтой – яргалтай hуудаг hэн.

Yбэлэй h\ни

Yбэлдэ \дэр огтор, h\ни ута. Yбэлдёё h\ни hуужа, баhа ажалаа ёёхэн зула доро б\тээдэг бэлэй.

Нэгэ h\ни Михуулайрагта, н\гёё h\ни Баахайрагта, Борисрогто, Хадалайрагта г.м. hуухадаа онтохо, таабарияа хэлсэхэ, \\сын мяха эдихэ. *амгад ш\рмэhэ, утаhа томохо, бээлэй малгайгаа, дэгэл дахаяа оехо, арhа ш\рбэhёё элдэхэ ажалаа б\тээдэг байhан.

Эрэ х\н\\д аса тармуураа, хазаар тоногоо бэлдэгшэ бэлэй.

Хэндэ айлшан ерээб бишоорко хэжэ, тогооной архи амталаад, hанаагаа д\\рэсэ домог дуугаа дуулдаха, хатараа хатардаг hэн.

Дуугай юундэ hуухамнайб

Дуулан шууян hуухадаа.

Мэти юундэ hуухамнайб

Мэдэhэнээ шадаhанаа хэлсэе.

Табхар табхар гэшхэлжэ,

Тахатай сабхиин дуранхим.

Табан юуhёёр аягалха

Танай манай дуранхим.

Дээг\\р уяатай годоhые

Дэмы годоhон гэлсэдэг.

Дээг\\р хараhан сааштайя

Дэмы сааштай гэлсэдэг.

Хуhан дорохи куропатка

Хэды олон х\б\\тэйб

Хажуудам hууhан н\хэрни

Кавалер боложо ядашоо.

Хадайн ногоон халтируухай

Хагдайн хараад, гэшхэлэе.

Асари газар адагууша

*анааень таагаад зугаалая.

Y\дэн х\рэе нээхэдэжэ,

Yхэр малаа гаргая,

Y\дэн ш\\дёё нээхэдэжэ,

*онин зугаа гаргая.

Х\рин – х\рин моримни

Х\реэн хойно байхашьег\й.

Х\римтэйхэн ахаймни

Х\нэй хойно hуухашьег\й.

Таабаринууд

Гурбан hайн

Далайда уhан hайн

Нойрто hэргэг hайн

Номодо мэргэниинь hайн.

Гурбан хэрэгтэй

Халзан толгойдо

\hэн хэрэгтэй.

Хубхай модондо

м\шэр хэрэгтэй.

Хуурай сайда

Уhан хэрэгтэй.

Гурбан холо

Х\рэхэм гэхэдэ

*аншаг холо.

Хазахам гэхэдэ

Хамар холо.

Харахам гэхэдэ

Шэхэн холо.

Гурбан \гы

Худагай оеорто

Загаhан \гы.

Хуушанай \гэдэ

Худал \гы.

Х\нды тэнгэридэ

Гэшх\\р \гы.

Гурбан х\хэ

Уужам дэлхэйн

Тэнгэри х\хэ.

Унтарха галайн

Д\лэн х\хэ

Урдажа байhан голой

Уhан х\хэ.

Вера Михайловна Хамутаева, багшын ажалай ветеран. Усть-Орда тосхон