Х\гжэмэй жэг\\ртэ найруулагша
Эдэ \дэрн\\дтэ 80 наhанайнгаа ойн баярые Россиин соелой габьяата ажаябуулагша, Буряад композиторнуудай холбооной гэш\\н, Баяндайн аймагай х\ндэтэ эрхэтэн Петр Николаевич Турусов угтана.
Дуун гээшэ манай ажабайдалые шэмэглэдэг, з\рхэ сэдьхэлыемнай баясуулдаг, эди шэдидэл х\нэй бэеые hэргээдэг, дэбжээдэг. Дуунтай н\хэсэhэн х\н хододоо жаргалтай, эрмэлзэл эршэтэй, омог дорюун, залуу ябадаг даа. Ирагуу hайхан аялгата дуунууд - шэхэнэй шэмэг, з\рхэнэй домог гэжэ арад зон дэмы хэлээг\й. Буряад арад зон ехэ дууша юм гэжэ б\хы Росси г\рэндэ мэдээжэ. Хэр угhаа хойшо элинсэг хулинсагууднай мал h\рэгёё адуулжа ябахадаа, басагаяа хадамда х\р- гэхэдёё, х\б\\гэй айл болгоходоо, \хиб\\гэй \лгыдэ оруулхадаа, шэнэ гэртэ ороходоо, хадаг табихадаа, инаг дураяа золгоходоо ирагуу hайхан буряад аялгаяа татажа ябадаг байгаа.
Манай тойрогой булан б\- хэндэ бэлигтэй х\гжэмшэн Петр Николаевич Турусовай нэрэ мэдээжэ гээшэ.
Аглаг hайхан Алайрай дайдада т\рэhэн Петя х\б\\н бага наhанhаа ирагуу х\гжэмдэ дуратай, баян дээрэ наададаг бэлэй.
1965 ондо Петр Николаевич Эрх\\гэй искусствын училищи д\\ргэжэ, Боохоной х\гжэмэй hургуулиин даргаар томилогдоhон байна. *\\лээрнь Магаданай областьдо х\гжэмэй багшаар х\дэлёё. З\гёёр Баяндайн болон Эхирэд-Булагадай аймагуудта наhанайнгаа олон жэлн\\- дые зорюулаа. Баяндай дайдын *ахай нютагай соелой hалбарида ниилэн хубитаяа оруулhан юм. «Ургы» болон «Ая ганга» гэhэн буряад аман зохеолнуудай ансамбльнуудай х\тэлбэрилэгшэ байхадаа т\р\\шынгээ дуунуудые зохеожо захалhан.
«*ахай дайда», «Минии Баяндай» гэhэн ёёрэйнь бэшэhэн, найруулhан дуунуудыень нютагай ансамбльнуудай бэлигтэй дуушан Банзар Алсаев т\р\\тэй г\йсэдхэлхэдэ ямаршье хэмжээ ябуулгануудта зэдэлhээр зандаа.
Усть-Ордын 2-дохи дунда hургуулида х\гжэмэй багшаар х\дэлхэ \едёё суурай ансамбль эмхидхэhэн байна. М\н лэ наhанайнгаа хани н\хэр, Россиин сое- лой габьяата ажаябуулагша Любовь Ильиничнатай буряад аман зохеолой кружог байгуулжа, багашуулда буряад дуунуудые, хатарнуудые заадаг hэн.
«Талын аялганууд» гэhэн дуу болон хатарай г\рэнэй ансамблиин репертурта Петр Турусовай дуунуудые мэдээжэ дуушад Владимир болон Дарижаб Таршинаевтан, Александр Намжилов, Татьяна Галсанова гэгшэд зэ- дэл\\лhэн байдаг.
Х\гжэмшэн нютагай уран ш\лэгшэд Вениамин Хензыхенов, Лариса Босхолова, Бальжид Мантагуева гэгшэдэй бэшэhэн удхатай \гэн\\дтэ х\гжэм найруулжа, олон дуунууд м\ндэлэн т\рэжэ, \ргэн олоной шэхэнэй шэмэг болонхой. Буряад арадай поэт Гунга Чимитовай ш\лэг\\д дээрэ Петр Николаевич дуунуудые зохеоhон байна. М\н лэ бэлигтэй арадай х\гжэмэй инструментн\\дэй мастер Балдан Гомбоевтой хамта ехэ х\дэлмэри ябуулhан юм.
Аха н\хэрнай “саhан сагаан талмайгаар сараа м\рёё гаргажа, абын гамтай нэрые \ргэжэ, эжын сэнтэй \реэлhээ эршэ х\сэ нэмэжэ, одото талаан бэлигээ олондо т\хёёжэ”, олон-олон ш\лэг, дуунуудаа арад зондоо бэлэглээ.
Ная наhаяа д\рбэн \ри х\\гэдэй, юhэн аша зээнэрэйнгээ дулаахан д\хэриг соо угтажа, сэсэн мэргэн hургаал заабаринуудаа хэлэжэ,налайжа, жаргажа hууна.
Х\ндэтэ Петр Николаевичые энэ наhанайнь ойн баяраар хани халуунаар амаршалнабди. Yдэр б\ри \реэлэй дээжэ шагнажа, огторгойн олон бурхад дээрэhээтнай харалсажа, зоной оройдо зула шэнги бадаржа, олоной оройдо одон шэнги яларжа, хёёрхэн ашанартнай танаа баярлуулжа, эл\\р мэндэ ажаhуугыт таа!
Намжилма Цыденова
Алдар суута Усть-Ордамнай
Yгэнь Г. Чимитовай Х\гжэмынь П. Турусовай
Ангар hайхан гохоноо
Аялгаараа магтая.
Алтан шаргал нараяа
Амаршалан угтая.
Дабталга
Алдар суута Усть-Ордамнай
Абай зургаан аймагууднай
Арюухан hалбарнат.
Амар тайбан арад зоноо
Альган дээрээ энхэрнэт.
Yргэн газар дайдамнай
Yрэжэлтэй баян юм.
Эрхэ бэрхэ х\\гэднай
Эжы баабайн баяр юм.
Х\шэр hуудал байдалнай
Х\нгэн болон заhарнал.
Х\хюун хатар еохорнай
Х\гжэм дуумнай зэдэлнэл.
| 
