«Х\гжэм – минии хуби заяан»

гээд тойрогой дуу болон хатарай «Талын аялганууд» ансамблиин артистка Сэсэг Дондокова хэлэнэ. Нариихан бэетэй, зохидхон шарайтай басаганай тайзан дээрэ юрын бэшэ гайхалтай х\гжэмэй зэбсэг дээрэ \зэсхэлэнтэ гое абяануудые зэдэл\\лжэ байхыень харагшад гансата обеордог бшуу.

Энэ залуу басаган хэбэд номхон Хэжэнгэhээ гарбалтай. Шалсаана буурал баабайн \ршёёлтэй энэ \лзы hайхан нютагhаа суута эрдэмтэд, уран зохеолшод, ирагуу найруулагшад,  хонгео хоолойтой  дуушад,  бэлигтэй х\гжэмшэд олоороо гараhан байдаг.

Аха \етэнэйнгёё баян заншалые залуу х\гжэмшэн Сэсэг Дондокова нэрэтэй т\рэтэй \ргэлжэл\\лэгшэдэй нэгэниинь болоно.

Нютагай суута х\гжэмшэн Бау Ямпиловай нэрэмжэтэ х\гжэмэй hургуулида Надежда Дансарановагай шаанзын класста hураhан. Хэжэнгынгээ лицей-hургуулиин 9-дэхи классай h\\лээр Улаан-Yдын Чайковскиин нэрэмжэтэ искусствын колледждо ороhон юм. Тэндэ д\рбэн жэлэй туршада хучир зэбсэгэй класста Генима Цыдыповна Дондокова, Марина Ринчиновна Биликтуева гэгшэ д\й  д\ршэлтэй багшанар шабидаа бэлиг шадабарияа дамжуулhан байдаг.

Х\гжэмэй колледжын h\\лээр Монгол ороной соелой дээдэ hургуули орохо hанаан байгаа. З\гёёр гэр б\лынгёё шалтагаанhаа ошожо шадааг\й юм.

Нэгэтэ Усть-Ордын тойрогой дуу болон хатарай «Талын ансамблиин» оркестрэй х\тэлбэрилэгшэ Елизавета Ажунова Сэсэгтэ хонходожо, Улаан-Yдын буряад театрта тоглолтодонь сугтаа наадахыень уриhан байна. Yнишье болонг\й бэлигтэй х\гжэмшэ басаганда Усть-Ордаhаа урилга ерээ hэн.

Тиигэжэ 2018 оной намарhаа Сэсэг «Талын аялганууд» ансамблиин х\гжэмшэн болоhон юм.

– Ансамблиин коллективтэ оюун бэлигтэй дуушад, хатаршад, х\гжэмшэд х\дэлнэ. Тэдэнэр намайе энхэргэн дулаанаар угтажа, ходо д\й д\ршэлёёрёё хубаалдан байдаг, эндэ  олон  \нэн  сэхэ,  сэдьхэлээрээ  тааруу,  зохид  н\хэд\\дтэй болонхойб. Усть-Орда нютагай х\н зон урагшаа hанаатай, баян \рэжэлтэй газар байна, – гээд х\гжэмшэн хэлэнэ.

Тэрэ ёёрынгёё х\гжэмэй инструмент тухай хёёрэхэдёё, энэ хадаа хитад – монгол зэбсэг болоно. Хучир хитадаар эрх\ гээд нэрэтэй скрипка, хоер х\бшэтэй, гурбан октава диапазонтой, гиилуур (фальцет) тембртэй гэбэ.

Мартагдагшаг\й гайхалтай абяатай, hонин т\\хэтэй зэбсэг. Н\\дэл зондо анха т\р\\н бии болоhон, тэрээнэй хэдэн жэлтэйб гэхэнь х\ндэ, з\гёёр мянган жэлэй т\\хэтэй  гээд эрдэмтэд тоолоно. Д\рбэ наhатайhаа хитадууд \хиб\\гээ энэ зэбсэг дээрэ наадажа hургаадаг.

«Х\гжэмдэ \нэншэ байха хэрэгтэй. Тиигэд гээд, хайша хэрэгээр х\гжэмдэ хандажа огто болохог\й. Хээ хадаа хэhэн шэнгеэр хэхэ еhотойб гээд зорилго табидагби», – гээд Сэсэг Дондокова тоолоно.

Бэлигтэй х\гжэмшэн хёёрхэн х\б\\нэй энхэргэн hайхан эжы болоно. Буряад арадайнгаа заншал дээрэ  \хиб\\гээ балшар наhанhаань hургааха гэhэн зорилго табина. Т\рэл хэлэеэ hайнаар мэдэхэ, аха захатанаа  х\ндэлхэ болон бусад сэсэн hургаал заабаринуудые Дарима эжынь басаган, зээ х\б\\ндээ \гэнэ.

Х\гжэмэй жэг\\ртэ юртэмсэдэ наhаяа зорюулха зорилготой  басаганай  одо  заяан  огторгойн  \ндэртэ ерээд\йдёё ялалзажа байхань болтогой!

Намжилма Цыденова