Буян н\гэл хоер тухай ойлгосо

Х\н т\рэлдэ м\ндэлёёд, юртэмсэтэ газар зоболоноор д\\рэн байдаг гээжэ ойлгодог болонобди. Зоболон гээшэ хэндэшье hаань, хэдынээшье сагта ерэжэ тохеолдодог ушарhаа, зоболондо дайралдаhан х\н, тэрэнээ дабажа гараха болодог. Х\н ямаршье \йлэ хэрэгые бэе, хэлэн, сэдьхэл гурбаар хэдэг. Энэ хэhэн \йлэнь буянтай hайн, н\гэлтэй муу, \гы hаа забhарай байжа болохо. Эдэ б\гэдэhёё \йлын \ри гарадаг ушарhаа, бидэ хэhэн \йлэсэ – \йлын \ри гэдэг гээшэбди. Энэ ушарhаа hайн \йлэhёё – hайн \ри гарадаг, муу \йлэhёё – муу \ри гарадаг байна. Юрэнхыгёёр хэлэхэдэ: - н\гэлhёё зоболон гарадаг, буянhаа  жаргал олодог байна. Тиимэhээ hайн \йлэ хэбэл, 10 сагаан буянай замаар ябаха болонобди. Харин н\гэлтэ \йлэ хэhэнhээ боложо, 10 хара н\гэлэй замаар ябаха болоно.

10 хара н\гэл иигэжэ хубаагдадаг:

1) Бэеэр хэhэн н\гэл, 2) хэлээр хэhэн  4 н\гэл, 3) hанал бодолоор хэhэн 3 н\гэл, иигээд 10 н\гэл болодог.

 Бэеэр хэhэн н\гэл

Алаха, сохихо, \дьхэлхэ, шэмхэхэ г.м. Ямар нэгэ амитанай наhа хороохо : - х\нэй, адагуусанай, хорхой шабхайн г.м.

Хулгай: - асуужа hуранг\й х\нэй юумэ абаха, \нэ сэнтэйшье,  \нэ сэн \гышье байг.

Хурьсал: - гажа буруу \йлэ ябадал, хадамда гараhан эхэнэртэй холбоорилдохо, hамга абажа, гэр б\лэтэй болоhон эрэ х\нтэй харилсан н\гэлтэ \йлэ \йлэдэхэ, буруу хурьсал хэхэ.

Хэлээрээ хэhэн 4 н\гэл

Худал \гэ: - Худалаар хэлэжэ мэхэлхэ, \гы hаа, ямар нэгэн  \йлын ябадалаар мэхэлхэ. Буруу ойлгоод, худал \гэ тараадаг, шэхэ хатуу, hогтуу х\н буруу ойлгодог г.м.

Атаата ж\тёёнэй худал: - Худал хурамша \гэ суу тарааха, хэрэлдээ наншалдаа \\схэхэ, атаархан худалаар хэлэжэ жаргалтай байhан гэр б\лэ hандаргаха, ажалшад, ноедой хоорондо, \етэн н\хэд, аханар д\\нэрэй хоорондо худал шэбшэг, атаата ж\тёёнэй   \гэ хэлэжэ, хэрэлдээ наншалдаа \\дхэхэ г.м.

Шэр\\н \гэ: - Х\ниие доромжолон баhаха, шэр\\нээр хэлэхэ, харааха, б\линдэн шэбшэг табиха, хашхаран хуугайлха г.м.

Таамаг \гэ: - удха \гы юумэ шашаха, таамаглан хэлэхэ, шамшаа дэмы \гэн\\дые дуугарха г.м.

Сэдьхэл hаналай 3 н\гэл:

Хомхой хобдог,харуу сэдьхэл

- Х\нэй зёёридэ атаархаад, тэрээниень абаха, буляахаяа hанаха, ходо хомхойрон: - энэмни, тэрэмни дууhаба, яагаад баяжахам даа? Тэрээндэ бии, намда \гы г.м. асуудалнуудта  баригдаhан хомхой хобдог сэдьхэл. Хэн нэгэндэ туhалха аргатай байгаад, харуу сэдьхэл ехэдэжэ, туhалдаг \гы. Энэ х\ндэ туhалаад, ямаршье ашаг туhа намда олдоно \гы гэhэн шэнги сэдьхэлдэ абтан, н\гэл   \йлэдэнэ.

Шэр\\н атаата, хорото сэдьхэл

Хэн нэгэндэ атаархан шэр\\нээр дуугаржа, хоролхон, х\нэй сэдьхэл химаруулха, ходо гомдолтой ябажа хорото ааша гаргаха г.м.

Yнэншэхэ \гы, хуурамша сэдьхэл (атеистический взгляд)

- Эдэ б\гэдэ \нэн бэшэ, иимэ юумэн гэжэ байхаг\й. Бурхан \гы, \хэлэй h\\лдэ ажамидарал байха \гы, 3 эрдэни гээшэ худал, эдэ  б\гэдэ булта hанаан сэдьхэлээр  зохеогоотой г.м. hанал \зэлн\\д буруу болоно.