Буряад арадай оньhон уран \гэ

*аядаа иимэ нэрэтэй ном хэблэлдэ мянган хэhэгээр гараба. Авторынь уран зохеолшо, блогер, т\р\\н манай «Усть-Ордын \нэн» сониндо, округой радиодо,аймагай сониндо х\дэлhэн Баира Бальбурова болоно.

М\нёё \едэ буряад хэлэн дээрэ номууд \сёёнёёр хэблэгдэнэ. Буряад хэлэеэ сахиха, х\гжёёхэ талаар \хиб\\дээ багаhаань  т\рэл хэлэндэнь гэр б\лэдэнь hургаха еhотойбди.  Илангаяа буряад арадайнгаа аман зохеол, элдэб сэсэн оньhон \гэн\\дые, таабари, тоолуурнуудые заажа \хиб\\дээ х\м\\ж\\лээ hаамнай т\рэл хэлэеэ  мартахаг\й, уран зохеол уншажа, сэгнэжэ, ойлгожо эхилхэ байгаа. Буряад хэлэеэ  х\гжёёхэ, дэлгэр\\лхэ ажалда ёёрынгёё хубияа оруулан, Баира Бальбурова «Буряад арадай оньhон уран  \гэ» гэhэн ном олон жэлн\\дэй туршада  бэлдэжэ, ород хэлэн дээрэ оршуулаад, хоер хэлэн дээрэ хэблэлдэ гаргаhаниинь hайшаалтай. Баира Цыденешеевна ёёрёё ш\лэг болон рассказ бэшэдэг, зохеохы абьяас бэлигтэй х\н гээшэ. «Уран х\н» гэжэ нэрэтэй буряад аман, уран зохеолдо зорюулhан ёёрын сайт зохеон байгуулаад, hонирхолтой материал табижа, уншагшадай сэдьхэл татадаг.  Энэ ном соо буряад арадаймнай бага хэмжээнэй аман  зохеол   болохо,  илангаяа \хиб\\дые х\м\\ж\\лхэ хэрэгтэ хабаатай оньhон \гэн\\д ороhон байна. Буряад арадай оньhон хошоо \гэн\\д суглуулагдажа энээнhээ урда олон дахин хэбл\\лэгдэhэн гээд мэдээжэ. Харин Баира Бальбурова тэрэ хэбл\\лэгдэhэн номуудые хэрэглэн, тэрээнhээ гадуур ёёрёё суглуулhанаа, шагнаhанаа, ондоо аман зохеолhоо, жэшээлхэдэ, \льгэрн\\д, дуунууд сооhоо сэсэн мэргэн \гэн\\дые бэдэржэ олоод, бултынь согсолборилжо энэ номоо бэлдэбэ.

Аман зохеол хадаа уран \гын б\тээл,  арад  зоной  hанаа сэдьхэлэй д\ршэл шадабари, \ндэhэн соелой hуури болоно. Заншалта соелдоо эгээ сэнтэй баялиг болоhон ямаршье аман болон уран зохеол хадаа \ндэhэтэ яhатанай ажабайдал тухай мэдээсэл болоно. Богонихон аад, аргаг\й г\нзэгы удхатай, ажабайдалай   з\йлн\\дэй, ушарнуудай жэшээгээр hургаал заабари  зааhан оньhон    сэсэн   \гэн\\д   ганса   \хиб\\дтэшье бэшэ, б\хы зондо хэрэгтэй бшуу. Жэшээлхэдэ: «Мэдэhэн х\н мэргэн, \зэhэн х\н доргон», «Сагай ерэхэдэ, саhаншье хайлаха», «Тэжэн голео ногоо эдижэ таргалха, тэнэг ноен зониие эдижэ таргалха» г.м.

Буряад зоной заншалта байдал, т\рэл нютаг, т\рэhэн дайда, аба эжын буян,  х\\гэдэй гэртэхиндээ хандалга, абын hургаал, эжын энэрхы сэдьхэл, х\нэй зан абари, буряад арадай т\\хэ, еhо заншал, табан хушуу мал,  залуу \етэнэй болон наhатайшуулай хоорондохи харилсаан, инаг дуран, г\н ухаанай бодол, г\рэн т\рын байдал, ажабайдалай бэрхэшээлн\\д, х\нэй наhанай элдэб шатанууд гэхэ мэтэ олон олон асуудалнууд гаража ерэнэ.

Энэ ехэ уран б\тээлтэеэ автор Усть-Ордын тойрогой ажаhуугшадые танилсуулха х\сэлтэй. Баира – эхирэдэй бэри,  \ни удаан жэлн\\дтэ округой   т\бтэ ажаhууhан гээшэ.

М\нёё ёёhэн \шёё шэнэ зохеолн\\д дээрэ х\дэлнэ. Хоер хэлэн дээрэ адли тэгшэ бэшэдэг бэлигтэй   н\хэрёё  шэнэ  но-моорнь  хани халуунаар амаршалаад, абьяастай гуурhаниинь замханг\й арад зондоо шэдитэ б\тээлн\\дээ табижа байг лэ!

Намжилма Цыденова