Майн 12-то Усть-Ордын \ндэhэтэ музейдэ буряадай АТВ телекомпаниин буулгабариин б\лэг ерэhэн байна. Телекомпаниин журналист Владимир Георгиевич Банчиков ном хэблэгшэдэй даабаряар баяр еhололой оршомдо Эрх\\гэй областиин Губернаторай орлогшо – Усть-Ордын Буряадай округой х\тэлбэрилэгшэ Марина Ивановада «Генерал Балдынов» гэhэн номой 250 хэhэг дамжуулба. Ёёрынгёё з\гhёё округой гулваа баяр баясхаланиие энэ х\дэлмэриин хэблэн гаргагшадта х\ргэбэ.

Владимир Банчиков Усть-Ордын 2-дохи hургуулиин директор Геннадий Осодоевто номуудые дамжуулба

«Генерал Балдынов» тухай хоер мянган хэhэгтэй ном Эхирэд-Булагадай аймагhаа гараhан Советскэ Союзай Герой, генерал-майор Илья Васильевич Балдыновай наhанай, сэрэгэй намтарта, ажаябуулгада зорюулагдаа. Хэблэлэй авторнууд СССР-эй журналистнуудай Холбооной гэш\\н, уран зохеолшо Геннадий Башкуев, буряадай мэдээжэ журналист, «ARD: портал деловой информации» ахамад редактор Сергей Басаев гэгшэд болоно.

Геройнуудта зорюулагдаhан номуудые гаргаха \\схэл республикын прокурор, Н\хэдэй аймагhаа гарбалтай Валерий Петров гаргаhан байна. Недондо елдэ «Гвардии полковник Борсоев» гэhэн ном хэблэгдэhэн юм. Тэрэ Владимир Бузинаевичай 110 жэлэй ойдо хэблэгдээ. Тиихэдэ м\н лэ Владимир Борсоев тухай номууд, фильм округто эльгээгдэгдэhэн байна.

Балдынов тухай ном дээрэ авторнууд хахад жэлэй туршада х\дэлёё. Эндэ РФ-циин хамгаалгын Министерствын т\бэй архивhаа, Буряад республикын, округой \ндэhэтэ музейн\\дhээ, генералай т\рэлхидэй гэр б\лын архивhаа материалнууд суглуулагдаа. Олон мэдээсэлн\\д, фото-зурагууд анха т\р\\шынхиеэ хэблэгдээ. Комдивэй ёёр тухайгаа, сэрэгэй зам, дайшалхы н\хэд\\д тухай дурсалганууд оробо.

Ном соо нэрэ т\рэтэй hуури Усть-Ордын \ндэhэн музейн т\р\\н хэблэгдээг\й гайхамшагта гэрэл-зурагууд, документн\\д эзэлбэ.

Округой х\тэлбэрилэгшэ Марина Иванова нютагай геройнуудай номуудай хэблэлэй \\схэгшэ, Буряад Республикын прокурор Валерий Георгиевич Петровто \хиб\\д болон залуушуулай патриотическа х\м\\ж\\лгэдэ аша \рэтэй суг х\дэлжэ байhанай т\лёё Баярай бэшэг эльгээбэ.

Проектын эмхидхэгшэд округто бусаалта г\йгёёд эдэ номуудые дамжуулхадаа, тэдээниие худалдаанда табиха \гы гээд гуйhан байна. М\нёёдёё Балдынов тухай баримта фильм дээрэ х\дэлмэри ябуулагдана.

Суута нютагаймнай х\н тухай ном округой \ндэhэн болон соелой эдлэлые нэмээхэ гээшэ.

Илья Васильевич Балдынов эдир залууhаань сэрэгэй хэрэгтэ д\ршэhэн, 5-дахи Кубанска бригадада, суута Буряад-Монголой морин сэрэгэй дивизиондо взводой командираар алба хааhан юм. 1929 ондо КВЖД дээрэ болоhон дайн байлдаанда онсо шалгараад, Дайшалхы Улаан Тугай орденоор шагнагдаhан габьяатай.

Дайнай урда тээ И.В. Балдынов Фрунзиин нэрэмжэтэ сэрэгэй академи д\\ргээд, Новочеркасскда Дээдэ командна курсануудта багшалжа байгаа. Байлдаануудай эхилхэдэ, 72-дохи Кубанска морин сэрэгэй дивизи б\ридхэхэдэ хабаадалсаа. Энэ дивизи 1942 оной май соо Крым шадар дайлалдажа эхилээ. Туапсе хамгаалагша 40-дэхи мотострелково бригадын штабай начальнигаар Илья Балдынов томилогдоhон юм. Саашадаа 55- дахи дивизиин командирай орлогшо, 1943 оной июль соо 109-дэхи дивизиин командир болоо. Энэ тушаалда дайнай д\\рэтэр алба хэhэн И.В. Балдынов сэрэгшэдтэйгээ фашис булимтарагшадhаа Донбассые, м\н Берислав, Херсон, Николаев, Одессэ, Кишинев хотонуудые с\лёёлёё hэн. Гадна Одессын комендант байгаа.

И.В. Балдыновай ударидаhан суута 109-дэхи Бериславска хоердугаар Улаан Тугта Суворовой орденто дивизи 1400 километр ута дайнай замаар Бессараби, Румыни, Болгариин, Югославиин дайдые гаталжа, Будапешт шадар шэбээлhэн дайсадые бута сохиhон, Австри ба Чехословакиие с\лёёлhэн габьяатай.

Баруун дайн Илалтаар д\\рэжэ, З\\н з\гтэ япон сэрэгые дараха захиралта абаhан энэ дивизи дары т\ргэн тиишэ шэглэбэ. Чахар болон Жэхэ провинци hэтэ гараад, Ехэ – Хингаанай дабаа гаталжа, Маньчжурида Квантун армиие х\реэлэлгэдэ хабаадалсаа бэлэй. Порт-Артур болон Дайрен шадар h\\лшын байлдаанууд замхажа, японтон буугаа тушаагаа hэн.

Шэн габьяата \йлэ хэрэг\\дэй т\лёё И.В. Балдынов Советскэ Союзай Геройн нэрэ солодо, м\н генерал-майорой нэрэ зиндаада х\ртэhэн юм. Ленинэй хоер орден, Улаан Тугай д\рбэн орден, Кутузовай III шатын, Улаан Одоной, Эсэгэ Ороноо Хамгаалгын дайнай, м\н Болгариин, Венгриин, Румыниин орденууд баатар буряад х\б\\нэй дархан солые гэршэлдэг.

Дайнай h\\лээр Генштабай сэрэгэй академи д\\ргээ, Ураалай сэрэгэй округто алба хээ. 1951-1955 онуудта Фрунзиин нэрэмжэтэ Сэрэгэй академидэ багшалhан байна.

Намжилма Цыденова. Авторай фото-зурагууд