Хэлэтэйл хадаа арад зон ажамидарха гээд мэдээжэ багша Ушинский хэлэhэн байгаа. *\\лшын жэлн\\дтэ буряад хэлэеэ сахиха ба х\гжёёхэ талаар ехэ юумэн хэгдэнэ. Yндэhэ яhатанай Сагаалганай hайндэрэй урдахана ахалагша х\м\\ж\\лэгшэ, нэмэлтэ hуралсалай багша, РФ-циин гэгээрэлэй отличник, мэргэжэлэй 1-дэхи зэргын багша Бальхаева Аграфена Халмактановнатай хёёрэлдэбэб. Тэрэ олон жэлэй туршада буряад хэлэ \зэдэг Боохоной \хиб\\дэй 1-дэхи сэсэрлигтэ х\дэлнэ.

1971 онhоо дошкольно гэгээрэлэй газарта х\дэлжэ захалаа бэлэй, харин 1991 онhоо факультативнаар буряад хэлэ заана.

Буряад хэлэнэй кабинет соо библиотекэ бии, тэндэ х\м\\ж\\лэгшэдээр х\дэлхэдёё хэрэглэхэ элдэб зурагууд, пособи, ойлгуулгын дидактическа материалнууд бии. Энэнhээ гадна модоор хэгдэhэн гэрэй хэрэгсэлн\\дые, \льгэршэдэй т\хэл харуулhан \ндэhэ яhатанай хубсаhатай х\\хэлдэйн\\дые суглуулhан багахан музей бии. Шухала зорилгонуудай нэгэн гэхэдэ, угайнгаа еhо заншалнуудые мартахаг\йн тула хуушанай \льгэр домогуудай ашаар \хиб\\дтэ hануулан байха зэргэтэй.

Мэгд\\ бэшээр хёёрэлдэхэ зуураа, hургуулиин наhа г\йсёёг\й х\\гэдэй энэ эмхи зургаанда хэды онhоо буряад хэлэ заагдажа эхилээ hэм гэжэ асуубаб.

1987 ондо Усть-Ордын округто буряад хэлэеэ, соел болбосоролоо hэргээхэ, сахиха ба х\гжёёхэ асуудалаар конференци \нгэрhэн байгаа гээд Аграфена Халмактановна дурсан хэлэнэ. Тиихэдэ «Хэлэеэ мэдэхэ хэрэгтэй, \ндэhэн соелоо дэмжэжэ, х\гжёёжэ байя» гэhэн уряа гараа бэлэй.

– Тэрэ конференци дээрэ \ндэhэн хэлэеэ, соел болбосоролоо hэргээхэ тухай асуудал табигдажа захалаа hэн, – гээд хуушанай х\м\\ж\\лэгшэ хёёрэнэ. – 90-ээд онуудай эхеэр буряад хэлэ зааха гэжэ намда дурадхагдаа hэн. Нэгэ hанахада, ёёрын дураар, харин н\гёё талаhаа конференциин дурадхалаар г\? Харин минии hанаанда д\тёёр hанагдажа, энэ дурадхалдань би ехэ баяртайгаар з\бшёёлёё \гёё бэлэйб. 1991 ондо буряад хэлэнэй кабинет бии болоhон. Х\дэлжэ байгаад, Усть-Ордада, Эрх\\дэ, Улаан-Yдэдэ мэргэжэлээ дээшэл\\лхэ курсануудта hураhанби.

90-ээд онуудаар ба м\нёё \едэ \хиб\\д хайшан гээд буряад хэлэ шудална бэ гэжэ hонирхобоб.

– Урданиинь \хиб\\д онтохо буряад хэлэн дээрэ сээжэлдэдэг hэн, харин м\нёё \хиб\\д зарим нэгэ хэды \гэн\\дые ухаандаа хадуужа абана. Энэ хадаа гэр б\лэдёё буряад хэлэн дээрэ ярилдахаяа болиhые харуулна бшуу. Тиимэhээ \хиб\\дые т\рэл хэлэн дээрэ хёёрэлдэжэ шадахаар зорилго урдаа табяа hэм. Нааданай аргаар хэшээлн\\дээ \нгэргэнэб, \хиб\\д онтохонуудые шагнана, дуунуудые дуулана, мэдээжэ х\н\\дэй хабаадалгатайгаар фильмн\\дые харана. Х\дэлмэридёё аман зохеол, дуунуудые болон таабаринуудые, оньhон \гэн\\дые эдэбхитэйгээр хэрэглэжэ, х\м\\ж\\лэгшэдээ т\рэл хизаартаа, байгаалидаа дуратайгаар, аха зониие х\ндэлжэ, ажал хэжэ шадахаар hурганаб.

Залуушуулай дунда буряад хэлэеэ нэбтэр\\лхэ хэрэгтэй гээд гэгээрэлэй отличник тоолоно. Энэ талаар \хиб\\дэй эхэ эсэгэнэрынь тэрэниие ехэ дэмжэнэ. Т\рэлхитэдынь буряад хэлэнэй болон соелой талаар \хиб\\дэй саадай \нгэргэдэг олон хэмжээн\\дтэ эдэбхитэйгээр хабаададаг. Зохидоор шэмэглэгдэhэн класс соонь олониинь т\рэлхитэдэй гараар б\тээгдэhэн. Эхэ эсэгэнэрынь \хиб\\гээ буряад хэлэндэ hургаха х\сэлтэй гээд эндэhээ ойлгожо абамаар ха юм. Х\н б\хэн ёёрынгёё еhо заншалнуудые, т\рэл хэлэеэ мэдэхэ зэргэтэйбди.

Эржена Шатханова

А. Бальхаевагай архивhаа абтаhан фото-зурагууд