Yхиб\\д \ндэhэн наадаяа hэргээнэ

Июлиин 25-да Усть-Ордын номой санда «Сайн байна! Здравствуйте!» гэhэн буряад хэлэн дээрэ харилсаха т\бэй дэргэдэ Шагай нааданай м\рысёён \нгэрбэ. Номой сан зунай амаралтын \дэрн\\дтэ энэ т\сэлэй дэргэдэ hонирхолтой хэмжээ ябуулгануудые, буряад хэлэнэй хэшээлн\\дые эмхидхэhэн байна. З\гёёр халдабарита \бшэнэй дэлгэрhэн ушарhаа хэшээлн\\д болюулагдаhан юм.

Ямаршье \едэ х\\гэдые, ургажа  ябаhан \етэниие  х\м\\ж\\лхэ хэрэгтэ шагай нааданай \\ргэ айхабтар ехэ байгаа, м\нёёшье байhаар. Буряад арадаймнай \ндэhэн наадан \хиб\\дэй бушуу солбон, hанаамгай hонор байха, ухаан бодолоо  г\йлгэхэ, бэе  махабадайнь тэгшэ ургаха, хэлэлгэеэ х\гжёёхэ хэрэгтэ шухала \\ргэ  д\\ргэдэг. Гадна т\ргэн  х\дэлсэдэ, эрмэлзэл оролдолгодо, хадуужа абалгада, тоо бодолгодо, \нэншэ байлгада, хани н\хэсэлдэ, эбтэй эетэй байлгада, хамтаралгада ехэхэн  н\лёё  \з\\лнэ.  Шагай  наадан х\\гэдые х\м\\ж\\лгэдэ, х\гжёёлгэдэ туhатай юм.

М\рысёёнэй ш\\гшэ Варвара  Хангуева сугларагшадта энэ буряад арадай наадан тухай тобшохоноор хёёрэбэ.

Шагай наадан 13-дэхи зуун жэлhээ т\р\\н бии болоhон гэжэ т\\хэшэд бодоно. Энэ наадан гансал ажамидаралай, баялигай удхатай бэшэ, харин 5 хушуу малтай холбоотой болоно. Хонин, ямаан, \хэр, морин, тэмээн болоно.

Шагай нааданда Усть-Орда тосхоной гурбан гэр б\лын команданууд суглараа. Эндэ Няhалалга, Ш\\рэлгэ, Мори урилдаан гэhэн з\йлн\\дээр гурбан команданууд хоорондоо м\рысэбэ.

Шагай ш\\рэлгэ. Наадагшадай   дунда  шагайнууд  обоолоотой. Наадагша нэгэ шагай дээшэнь шэдээд, обоолоотой шагайнуудhаа \рдижэ абаад, шэдэhэн шагайгаа бариха еhотой.

Барижа шадаа hаань, наадан \ргэлжэлнэ, \гы hаань, удаадахи х\ниинь нааданда ороно. Тон ехэ шагай суглуулагша х\н илана.

Шагай няhалалга. Хэдышье х\н наадабал, тоогоороо тэгшэ 20-30 шагайнуудые тараан хаяха. Тэдэнь хонхо, б\хэ, морин, \хэр боложо унаха. Тиихэдэнь наадагшадай нэгэн няhалжа, б\хые б\хёёр, хонхые хонхоор, мориие мореор, \хэрые \хэрёёр тудаха еhотой. Няhалhан шагайнь зуураа ондоо шагайе дайраа hаань, тэрэ х\н няhалхаяа болижо, ондоо х\ниинь няhалха юм. Тудагдаhан шагайшье ондоо  шагай дайраха еhог\й.  Хэрбээ  няhалhан шагайнь оншологдоhон шагайгаа тудаа hаань, тэдэнэйнгээ али  нэгые абаха. Адли  шагайнуудай  дууhатар саашань няhалха. Yлэhэн шагайень удаадахи  х\ниинь няhалха. Шагайнгаа дууhахада, \сёён шагай абагша  х\нэй шагайн   тоогоор дахин хаяжа няhалха.

Мори урилдаан. Энэ наада хоер х\н наададаг. Нааданай эхиндэ арбан шагай хойно хойноhоонь hубарюулаад табидаг. *убарюулан табиhан шагайнуудhаа гадна, нэгэ-нэгэ шагайгаа морин болгожо, hубарюулhан шагайнуудайнгаа т\р\\шын шагайн хоер хажууда зэргэл\\лэн табиха. Тиигээд гурбан шагай абажа, ёёдэнь хаяха. Унахадаа тэдээн соонь морин буугаа  hаань, хаяhан х\н ёёрынгёё мориие нэгэ алхуулжа, урдахи шагайн хажууда табиха. Хэрбээ хоер морин буугаа hаань, гурбадахи шагайн хажууда, гурбан морид буушоо hаань, д\рбэдэхи шагайн хажууда табиха еhотой. Хоердохи  х\ниинь хаяхадаа, баhал мориео тиигэжэ г\йлгэхэ. Хэды дахин  хаяад байхадань, мориниинь арбан шагайгаа ходо гарадаг. Хэнэй морин т\р\\лжэ гаранаб, тэрэнь булиhан болодог.

Номой сангай эмхидхэhэн  турнирта тосхоной Бодеевтоной гэр б\лэ олоороо ерэhэн байна. Тэдэнэй тёёдэй Ольга Нимаевна басагаяа, зээнэрээ нааданда    абаад ерэбэ. Энэ б\лэ хоер командада хубаараа. Тиихэдэ Шарыповтанай б\лэ гурбадахи команда болоhон байна.

Шагай няhалалгаар зээ х\б\\ниинь Слава Астунов 18 очко абажа, командаяа урид гаргаба.

Ш\\рэлгэ м\рысёёндэ Бодеевтоной хоердохи командын б\ридхэлдэ ороhон Настя Александрова шалгараа.

Варвара Кирилловна сугларагшадта булагад яhатанай Табаасай наада заажа \гэбэ.

Yхиб\\д арадайнгаа энэ  нааданда ехэ hонирхол гаргажа,  саашадаа \шёёл наадаха х\сэлтэйбди гээд хэлэнэ.

М\рысёёнэй д\нгёёр Бодеевтоной нэгэдэхи команда илаба. Хоердохи hуури Шарыповтанай  б\лэ эзэлээ. Бодеевтоной хоердохи команда гурбадахи болобо.

Намжилма Цыденова