Yльгэрэй шэдитэ х\сэн

Шатар наадан гое даа!

Усть-Ордын Yндэhэн номой санда буряад аман зохеолоор жэшээтэ хэшээлн\\д \нгэрбэ. Хоер \дэрэй туршада тосхоной дунда hургуулинуудай hурагшад арадайнгаа соелтой танилсаhан байна.

Россиин журналистнарай Холбооной гэш\\н, Россиин найруулагшадай Эблэлэй гэш\\н, УОБАО соелой габьяата ажаябуулагша Евгения Ханхасаева hурагшадта hонирхолтой жэшээтэ хэшээлн\\дые \гэбэ.

Т\р\\шын \дэр «Арадай \льгэршэн» темэдэ зорюулагдаhан хёёрёён \нгэрёё.

Эндэ нютагай \льгэршэд тухай номой выставкэ дэлгээгдэhэн юм.

Дэлхэйн ямаршье арадуудай, тэрэ тоодо буряад-монголшуудай «оеорг\й г\нзэгы далай» шэнги аман зохеол, хэдэн зуун жэлэй саана ород эрдэмтэдэй, аяншалагшадай, юрэ аман зохеолоор hонирходогшье х\н\\дэй анхарал ехээр татаhаншье, татадагшье.

Эртэ урда сагhаа эхитэй аман зохеолой баялиг болохо \льгэрн\\д ама дамжан м\нёё \е х\рэтэр ерэhэн юм.

Урайни сагта манай тойрогой дайдада суута Пеохон Петров, Папа Тушемилов, Маншууд Имегеев, Парамон Дмитриев болон бусад \дэр h\ниг\й \льгэрн\\дые т\\рээдэг байhан гээшэ. Yльгэр т\\рээгшэд угаа \ргэлжэл\\лжэ, бэе бэедээ онсо маягаа дамжуулдаг байгаа бшуу.

Х\н т\рэлтэнэй т\\хэдэ “Илиада”, «Одиссея”, грег\\дэй троян дайн тухай домогуудай хажууда эрдэмтэдтэ адлил дээг\\р сэгнэгдэдэг буряад арадаймнай “Абай Гэсэр” баатарлиг \льгэр байнал! “Абай Гэсэр” арадаймнай оюун бодолой дээжэ зохеол байха зуураа, \еhёё \едэ дамжуулагдан ерэhэн эрдэни зэндэмэнимнай болоно.

Энэ \льгэр соо эртэ урдын х\н зоной байра байдал, тэдэнэй юун тухай шэбшэжэ, юун тухай бодолгото боложо ябаhан тухай, эхэ орондоо дуратай, эхэ ороноо, т\рэл арад зоноо хамгаалха х\сэл зоригтой ябаhан баатарнууд тухай, м\н оршон тойронхи байгаали гэхэ мэтэ олон hонин юумэн тухай, магтаалнууд, \реэлн\\д, юушье оложо уншажа хужарламаар байдаг.

Элдин Эхирэдэй дайдаар ёёрынгёё \е сагта \льгэрн\\дээ суута Маншууд Эмегеев т\\рээдэг байhан гээд мэдээжэ юм. Усть-Ордын тойрогые Гэсэрэй дайда гэжэ дэмы нэрлээг\й. 1906 ондо профессор Цыбен Жамсарано \льгэршэнhёё Гэсэр баатаршалгата эпосые бэшэжэ абаhан. Маншууд Эмегеевэй hонор ухаан, хэдэн мянгаад м\рн\\дые сээжээр хэлэдэгынь гайхалтай бэлэй.

Yхиб\\дэй анхаралда м\нёё сагай гэсэршэн, олон тоото м\рысёён\\дэй лауреат, дуушан Александр Халматов «Абай Гэсэр» \льгэрhёё хэhэг т\\рээбэ.

Арадай наадануудые hанаба

Буряад арадай заншалта наадануудта зорюулагдаhан жэшээтэ хэшээлые м\н лэ бэлигтэй найруулагша Евгения Ханхасаева харуулба.

М\нёё сагта х\н зоной наададаг спортивна болон элдэб нааданууд урдань буряадуудай ухаан з\\дэндэньшье ороог\й байгаа юм. Теэд ямаршье яhанай зон наадааг\й байдагг\й ха юм даа. Буряадуудай дунда элдэб янзын наадан яhала элбэг hэн. Эдээн соонь шагайн наадан нилээд ехэ hуури эзэлдэг, б\хы наадануудhаа \л\\ ехээр дэлгэрэнги байгаа.

Yхиб\\д 2-3 наhатайhаа хойшоо наадажа эхилдэг байгаа. Багашуулай наадхуур гэхэ юумэн урдань байгааг\й. Тиимэhээ \хиб\\д шагайгаар наададаг байгаа юм.

Шагай наадан хонхо, б\хэ т\\лгэ, таалсаалга, мори урилдаалга, няhалалга, хонгордоолго, д\рбэн бэрхэ, хоер лама, хорин ш\дхэр, мэлхэй, хумпараа, табаршаалга, ш\\рэлгэ, харбалга гэхэ мэтэ ондо ондоо байгаа юм.

Yндэhэн буряад нааданууд \хиб\\дые хурдан солбон, hанаамгай, hонор, бодолоо т\ргэн г\йлгэхэ, h\бэлгэн болохо хэрэгтэ угаа н\лёётэй, удха шанартай юм.

Буряад наадануудые тоолоходо иимэн\\д байна: хоргодолсоон, алта нюулга, шоно тарбаган хоер, ботого буурашалга, шиилэ сохихо, бээлэй тууха, сагаан модон, тэбэг сохихо, даам, шатар г. м.

Евгения Калиновна ёёрынгёё баян коллекциhээ элдэб нааданхайнуудые энэ хэшээлдэ асаржа, х\\гэд ехэ дуратайгаар хараба. Александр Халматов \хиб\\дтэ шаагай наада яажа наадахаб гээд харуулаа.

Усть-Ордын Yндэhэн номой сан шэнэ байшанда орожо, иимэ шэнэ проектн\\дые бэел\\лжэ, элдэб наhанай уншагшадаа \шёё hонирхуулжа байхыень х\сэнэбди.

Намжилма Цыденова

Авторай фото-зурагууд