Эдэ \дэрн\\дтэ манай тойрогой Боохоной, Н\хэдэй, Алайрай аймагуудаар буряад хэлэнэй асуудалда зорюулагдаhан з\блёён\\д \нгэрбэ.

Н\хэдэй аймагта з\блёён

Энээнhээ урид Баяндайн болон Эхирэд-Булагадай аймагуудта иимэ суглаанууд болоhон юм. Тэрэнэй х\дэлмэридэ Эрх\\гэй областиин Губернаторай орлогшо – округой захиргаанай х\тэлбэрилэгшэ Анатолий Прокопьев, округой толгойлогшын орлогшо Андрей Дмитриев, \ндэhэн хэлэнэй таhанай дарга Вениамин Хингеев, Эрх\\гэй гэгээрэлэй х\гжэлтын институдай кафедрые даагша Арюна Дармаева, аймагай эрдэм hуралсалай управлениин, соелой болон спортын таhагуудай т\лёёлэгшэд, х\дёёгэй захиргаануудай гулваанар, буряад хэлэнэй багшанар хабаадаба.

Тойрогой х\тэлбэрилэгшэ буряад хэлэнэй шиидхэгдээг\й асуудалнуудта ехэ анхарал табижа, ямар аргаар х\гжёёхэ тухай hанал бодолнуудтаяа сугларагшадые хубаалдахыень дурадхаhан юм. Аймаг б\хэндэ з\блёёнэй хабаадагшад ёёhэдынгёё мэд\\лэлн\\дые оруулжа, hонирхолтой хёёрэлдёён болоhон байна гээд тэмдэглэлтэй. Тойрогой захиргаанай х\тэлбэрилэгшэд тэдэ дурадхалнуудые хараадаа абаба. М\нёё сагта т\рэл хэлэеэ хамтынгаа х\сёёр эблэржэ, шиидхэгдээг\й асуудалнуудые байра дээрэ з\бшэлдэн хэлсэхэ тон шухала болоно.

Аймагуудай эрдэм hуралсалай управлениин дарганар буряад хэлэнэй байдал тухай мэдээсэлн\\дые бэлдэhэн байна. Б\хыдёё хараад \зэхэдэ, эдэ гурбан аймагуудта т\рэл хэлэн \зэгдэнэ. *урагшад олон тоото буряад хэлэнэй талаар хэмжээ ябуулгануудта хабаадажа, амжалтануудые туйлана.

Yрэ д\нг\\дтэй х\дэлжэ байhан багшанаршье олон. З\гёёр т\рэлхи хэлэнэй шиидхэгдээг\й асуудалнууд байhаар зандаа юм. Энээн тухай т\р\\ буряад хэлэнэй багшанар, ниитын ажаябуулагшад hанал бодолнуудтаяа хубаалдаhан. Эрдэм hуралсалай эмхин\\дэй табан \дэрэй журамда ороходо, буряад хэлэнэй часнууд хороогдоно.

Алайрай аймагай hургуули- нуудта ганса 1 час буряад хэлэндэ \гтэнэ. Зарим газарнуудта х\\гэдэй сэсэрлиг\\дтэ буряад хэлэн \зэгдэнэгг\й, \гы гэбэл, \хиб\\дэй саашаа hургуулида ороходо т\рэл хэлэн заагданаг\й, тиимэhээ залгамжалагдаhан гурим таhарна.

Буряад хэлэн баталагдаhан ёёрын д\рим\\дтэй, hургуулинуудта hайн багшанарта заалгаhан х\н\\д алдууг\й бэшэжэ, з\бёёр хэлэжэ hураад, ажабайдалай харгыда гарана. *\\лэй \едэ hургуулинуудта буряад хэлэ заалгын шанар hула, \сёёхэн сагтай, зарим hургуулинуудта оройдоошье заагданаг\й, заагдажа байhан газарта болюулагдана. Б\хы буряад т\рэлтэнэй эхэ хэлэн яабашье нютаг хэлэн\\д дээрэ \ндэhэлдэг. Нютаг хэлэн\\д м\нёё болотор hаалта болоог\й, аймаг – айлаар тэрэл хэлээрээ хёёрэлдэжэ байдаг, олоной hанамжаар, т\р\\н ёёрынгёё нютаг хэлэеэ мэдээд, байн литературна хэлэндэ ороходо болоно гээд hанамжа- нууд олоор хэлэгдээ. Алайрай дасанай шэрээтэ Шираб лама нютагайнгаа hууринуудай нэрэн\\дые шэнжэлхыень дурадхана. Харин «Алайрай гол» гэhэн залуушуулай нэгэдэлэй х\тэлбэрилэгшэ Александра Никифорова шэнэ эрилтын аргануудые буряад хэлэнэй х\гжэлтэдэ оруулха hонин проектн\\дээр танилсуулаа.

Алайрай дунда hургуулиин буряад хэлэнэй багша, Россиин эрхим багшын нэрэ зэргэдэ х\ртэгшэ Светлана Николаевна Марактаева х\н б\хэн з\рхэ сэдьхэлээрээ т\рэл хэлэеэ мэдэрхэ еhотой гэжэ тоолоно.

Нэгдэ нютагай гулваа Ирина Саганова интернедэй арга боломжонуудые хэрэглэн, буряад хэлэндээ hураха, арадайнгаа дуунуудые диск дээрэ бэшэхэ, т\рэл хэлэеэ мэдэхэ \хиб\\дые урмашуулха гэхэ мэтэ дурадхалнуудые оруулба.

Буряад хэлэнэй багшанарта урмашуулгын 15% бусааха тухай хэлэгдээ.

Н\хэдэй аймагта \нгэргэгдэhэн з\блёёндэ м\н лэ аша \рэтэй хёёрэлдёён болоhон.

Буряад хэлэнэйнгээ т\лёё б\хы з\рхёёрёё hанаашархадаг, тойрог соогоо мэдээжэ ниитын ажаябуулагша, олзо эрхилэгшэ Александр Урбагаев, аймагай с\\дэй т\р\\лэгшэ, поэтесса Галина Атутова гэгшэд hанал бодолнуудтаяа хубаалдаhан байна. Энэ аймагай буряад яhатанай т\лёёлэгшэд ёёрынгёё хэлые мэдэхэ ехэ х\сэлтэй.

Боохоной аймагай буряад хэлэнэй багшанар Лидия Боронцоева, Анна Соболеева, х\\гэдэй сэсэрлигэй багша Аграфена Бальхаева гэгшэд т\рэл хэлэнэйнгээ х\гжэлтэдэ ехэ оролдолго гаргана. Лидия Еремеевна 1-дэхи классай учебник зохеолгын х\дэлмэриин б\лэгтэ ороно, социальна сеть эдэбхитэйгээр хэрэглэжэ, буряад хэлэнэй талаар бусад регионой багшанартай д\й д\ршэлёёрёё андалдадаг.

Боохоной багшанарай колледждо буряад хэлэ зааха мэргэжэлтэдые анхан бэлдэдэг hэн. М\нёё болоходо тэрэниие дахин бусааха хэрэгтэй гээд з\блёёнэй хабаадагшад мэд\\лэл оруулаа.

Мартын 12-то Оhын аймагта буряад хэлэнэй з\блёён \нгэрхэ. Тойрогой аймагуудаар эмхид- хэгдэhэн з\блёён\\дтэ табигда hан асуудалнууд округой хэрэг\\дэй Соведтэ оруулагдаха, засагай хэмжээн дээрэ з\бшэгдэхэ байна.

Хамтынгаа х\сёёр \ндэhэн хэлэеэ \ргэхэ, бодхоохо зэргэтэйбди.

Намжилма Цыденова