Хаража \зёёг\й залуушуулда хэтэ, сахюур, уула гээшые ойлгуулхамни.

Урда сагта, зуруул, шударуул гээшын байгааг\й \едэ буряад, монгол эрэ х\н заатаг\й гал аhааха хэрэгсэл б\hэндёё з\\гээд ябадаг байгаа.

Энэ юун бэ гэхэдэ, иимэ комплект: хэтэ, сахюур, уула.

Хэтэ гээшэнь хатуу т\мэрёёр хэгдэhэн халта т\хэреэншэг хурса эрмэг\\дтэй з\йл.

Хэтэдэ булгайр арhаар б\тээhэн туламхан шэнгихэн юумэ табалжа няаха, тэрэнь барюулшье, кошелекшье боложо \гэхэ.

Тэрэ кошелек соонь сахюур, уула хоер хээтэй байха.

Сахюур гээшэ – тусхай шулуун юм (бидэ, заахан \хиб\\д, тэрээниие ёёхэн шулуун гэгшэ hэмди).

Уула гээшэ – хуhанда ургадаг бамбайhан мёёгэ гэхэ г\, али хатаhан hархяаг болоно (тэрэниие таанар хуhанда хараhан байхат, харааг\й hаа, хожом ябахадаа адаглажа хараарайгты).

Гал гаргаха гээ hаа, сахюур дээрээ зёёлэн, хуурай уула табяад, хэтээрээ сахюураа сохиходо ошонууд гарадаг.

Тиин ошонhоо уула д\рэжэ эхилдэг.

Тэрэниие саашань \леэгээд, ехэ болгоод, хуурай \бhэндэ г\, али зомгооhондо аhаагаад, галаа т\лидэг байhан.

Эрэш\\л гааhаар тамхи татахадаа хэтээрээ сахюурдажа уулые утаа гаратар аhаагаад, тамхияа носоодог байhан юм.

М\нёё буряадуудай, монголнуудай хубсаhа анхаржа харахадатнай б\hэдэнь хутага, хэтэ хоер заатаг\й \лгёётэй байха.

Харин эхэнэртэ Хэтэ баhал бии байhан юм.

Эхэнэрэй Хэтэ – баруун гарьхын (женское нагрудное украшение) дунда б\тёёдэ \лгэгдэдэг, м\нгёёр гоеогдоhон сахюур сахиха т\мэр hуулгаhан, гал гаргадаг хэрэгсэл (огниво, прицепляемое к правому кругу женского украшения, отделанное серебром).

Эхэнэрэй з\\дхэлэй хэтэ эрэш\\лэй хэтэдэ орходоо багашаг байха еhотой.

Басаа Валера