Ходорhон неделидэ Эрх\\гэй областиин Губернаторай уялга саг зуура д\\ргэгшэ Игорь Кобзев х\дэлмэреэрээ Усть-Ордын Буряадай тойрогоор ябаха зуураа Н\хэдэй райондо гараhан байгаа.  Эрх\\гэй областиин Губернаторай орлогшын – УОБО захиргаанай х\тэлбэрилэгшын уялгануудые д\\ргэгшэ Анатолий Прокопьев, «Нукутский район» гэhэн Нютагай засагай байгууламжын мэр Сергей Гомбоев, Эрх\\гэй областиин барилгын, харгын ажахын министрэй уялга д\\ргэгшэ Светлана Свиркина, Эрх\\гэй областиин гэгээрэлэй министрэй уялга д\\ргэгшэ Елена Апанович, Эрх\\гэй областиин Хуули зохеодог Суглаанай Т\р\\лэгшын орлогшо Кузьма Алдаров гэгшэд регионой толгойлогшотой ябалсаhан байгаа.

Целинный тосхондо hургуулиин барилга

Целиннын шэнэ hургуули

Н\хэдэй райондо баригдажа байгаа гэгээрэлэй шэнэ эмхи зургаан июль hарын д\\рэтэр 95 процентээр бэлэн болохо еhотой.  Иишэ ерэжэ, hургуулиин барилгын ябадал харахадаа, регионой толгойлогшо Игорь Кобзев нютагай захиргаанда иимэ даалгабари \гэhэн байгаа. Сентябриин 1 болотор hургуули ашаглалгада тушаагдаха еhотой гээд регионой толгойлогшо тэмдэглэбэ. Иимэ hургуулинуудые нэгэ хэмж\\ртэй гаражуудаар хангаха хэрэгтэй байhанда регионой х\тэлбэрилэгшэ гэгээ- рэлэй министрэй анхарал хандуулба.

Целинный тосхоной \хиб\\д арбаад гаран жэлн\\дтэ хамтын байра ба ажаhуудалай гэр hургуулида тааруулан тогтоогдоhон байрануудта hураа гээд Н\хэдэй районой муниципальна байгууламжын толгойлогшо Сергей Гомбоев мэдээсээ бэлэй. Тэрэ байшангууд 1965 ондо баригдаhан байгаа.  Харин энэ шэнэ hургуули м\нёё \еын б\хы эрилтэн\\дтэ таараха, спортивна болон актова заалнууд бии байха. Yхиб\\д нэгэ халаанда hураха.

Энэ hургуули Эрх\\гэй областиин 2014–2020 онуудта «Гэгээрэлэй х\гжэлтэ» гэhэн г\рэнэй программын хэмжээн соо 154 hурагшадай hурахаар баригдажа байна. 2020 ондо областиин бюджедhээ  76 млн.  т\хэригhёё \л\\,  харин нютагай  бюджедhээ 4 млн \л\\ м\нгэн  ашаглагдахаар  хараалагдана. М\нёё дээрээ досоодохи х\дэлмэри хэгдэжэ байна, энэнhээ гадна газаа талань болбосоруулагдана. 

Целинный тосхондо хойшолондоо «Безопасный город» гэhэн аппаратно-программна комплекс нэбтэр\\лхээр хараанууд тухайгаа регионой толгой- логшодо мэд\\лбэ. «Безопасный город» системэдэ ажаглан харахаар 177 камеранууд, ой модоной гал т\ймэртэ абтахаг\йгёёр хододоо ажаглан байхаар 12 камеранууд, х\н зоной дунда зар тараахаар 15 т\хеэрэлгэн\\д оруулагдаха. 

– Новонукутск тосхондо шэнэ hургуули барихаар проектын документаци бэлдэхэ гээд регионой толгойлого Игорь Кобзев даабари \гэhэн байгаа, м\нёёдэрэй байдалда энэ бодото дээрээ бэлэн болонхой.  Б\хы районуудай т\б\\дтэ   \хиб\\д хоер халаанда hурана, т\б\\д х\гжэнэ, \хиб\\дэй тоон олошорно. Шэнэ hургуулинууд хэрэгтэй, – гээд Анатолий Прокопьев хэлээ hэн.

Барилга хэдэг «Кнауф» предприяти

«Кнауф» предприятида экскурси

Н\хэдэй райондо гипс абадаг газар

Х\дэлмэриин хэрэгээр ябаhан энэ зон Новонукутск тосхондо оршодог КНАУФ  СНГ б\лэгэй  барилгын  материалнуудые \йлэдбэрилдэг м\нёё \еын томо «КНАУФ ГИПС БАЙКАЛ» ООО предприяти ошожо хараа. Энэ  предприяти  ехэ   хэрэгтэй  \ндэр шанартай з\йлн\\дээр – тааруу сэнтэй  гипсокартонна  листээр болон хуурай барилгын худхамалнуудаар Сибириин болон Алас-Дурна з\гэй регионуудые хангана.

«Кнауф Гипс Байкал» ООО социальна тала  баримталhан предприяти болоно, Н\хэдэй районой муниципальна байгуулалтануудай, х\дёё hууринуудай, нютагай захиргаанай эмхи зургаануудай  зарим    хэмжээн\\дтэнь м\нгэ hомолжо, туhа х\ргэнэ. Жэшээлэн тэмдэглэбэл, «Байгал» ансамблиин Монголдо фестивальда ошоходо, Шалоты hууринда Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнда унаашадай дурас-   хаалда памятник тогтоолгодо, hайндэрэй ба бусад хэмжээн\\дые \нгэргэхэдэ туhалаа.

Н\хэд hууринай соелой байшан

Н\хэд hууринда соелой байшангай барилга

«Комплексное развитие сельских территорий 2019–2020 г.г.» программаар областной бюджедэй м\нгёёр Н\хэд hууринда 150 hууритай соелой байшан баригдана гээд районой мэр регионой толгойлогшо Игорь Кобзевтэ дуулгаба, б\хы шэнэ объектн\\д олон \\ргэтэй байхаар баригдана. Тиигэжэ баригдажа байгаа соелой байшанда х\дёё hууринуудай т\б  библиотекэ  болон х\гжэмэй hургуули байрлаха.

2020 жэл ондо ондоо хэмжээнэй бюджед\\дhээ энэ объектын барилгада 77 млн т\хэригhээ \л\\ м\нгэн ашаглагдахаар хараалагдана.

«Сэбэр уhан»

Н\хэдэй муниципальна байгуулалтын Ворот-Онгой hууринда «Комплексное развитие сельских территорий» программын «Чистая вода» проект бэел\\лэгдэнэ.

– Ябажа байгаа жэлэй ноябрь hарада энэниие ашаглалгада тушаахын тула федеральна бюджедhээ 56 млн. т\х., областиин бюджедhээ 14 млн т\хэриг гаргагдаха, бюджедhээ гадуур 1,5 млн т\хэриг, 700 мянган т\хэриг х\дёё hууринай бюджедhээ. Yйлсэн\\дээр  31 км утада hалаанууд татагдаха, тиигэжэ х\н\\д санитарна шанарта тааруу х\йтэн уhа абаха аргатай болохо ха юм, – гээд «Нукуты» МО-гой толгойлогшо Виктор Тапхаров хэлэбэ.

Н\хэдэй район эзэлhэн газар дайдынгаа х\гжэлтэдэ м\нгэ эдэбхитэйгээр элс\\лнэ

Н\хэдэй район элдэб газарнуудhаа м\нгэ олохо талаар hайн жэшээ харуулна гээд, энээг\\р ябаха зуураа регионой толгойлогшо тэмдэглээ hэн. Нютагай засаг энэ жэлдэ элдэб проектн\\дые бэел\\лхэ зорилгоор элдэб хэмжээнэй бюджед\\дhээ ба бюджед\\дhээ гадуур миллиард шахуу м\нгэ олобо.

– Ганса \ндэhэн проектн\\дэй хэмжээн соо Н\хэдэй район 77  миллион т\хэриг олоо. Энэ  м\нгэндёё больницануудта т\хеэрэлгэн\\дые худалдажа абана, х\\ргэн\\д заhабарилагдана, гэгээрэлэй тала х\гжэнэ. Энэ ехэ з\б хандалга, – гээд Губернаторай врио Игорь Кобзев тэмдэглэhэн байгаа.

 Райондо \шёё нэгэ социальна объект хэрэгтэй  – спортын  \ндэhэн з\йлн\\дые х\гжёёхэ талаар олон \\ргэтэй спортын  т\б. М\нёё Новонукутск тосхондо баhашье  регионой  бюджедэй   м\нгёёр баригдаhан физкультурна ба бэе тамираа эл\\рж\\лгын «Унга–Арена» комплекс х\дэлнэ. Эндэ    ехэ  багаг\й  х\н\\д  ябана, олон  секцин\\д   х\дэлнэ.    Томо м\рысёён\\дые \нгэргэхёёр ФОК тааранаг\й. Олон \\ргэтэй т\бтэ барилдаагаар, боксоор, hур харбалгаар, х\нгэн атлетикээр турнирнуудые \нгэргэжэ болохо.  Энэнhээ  гадна  спортсмен\\дэй байрлаха байра хараалха хэрэгтэй.  Губернаторай     уялга    д\\ргэгшэ  хойто  жэлдэ  объект  барихаар мэд\\лэл оруулжа шадахаар   Эрх\\гэй областиин спортын министерствотой хамта проектын техническэ даабари зохеохо гээд районой х\тэлбэрилэгшэдэ даалгаба.

Социальна объектн\\дhээ гадна регионой hангай м\нгёёр харгынууд дээрэ заhабарилгын х\дэлмэрин\\д хэгдэнэ. М\нёёдёё Н\хэдэй райондо машинануудай Залари–Жигалово харгыгаар ябахаар Ей м\рэн дээг\\р гараха х\\ргэ шэнэлэгдэжэ байна.  Областиин г\рэнэй программаар шэнэ х\\ргын барилгада 81,4 млн.т\х. гаргашалагдаха. Залари–Жигалово харгы дээрэ капитальна заhабарилга хэгдэнэ. Энээндэ 167,5 млн.т\х. областиин бюджедhээ м\нгэн hомологдоо.

Регионой \ндэhэн ажахынуудай данса т\р\\шынхиеэ зохеогдохо

Н\хэдэй райондо ерэхэдээ,  Ангара шадарай регионой толгойлогшо Игорь Кобзев иимэ даалгабари \гэбэ. УОБО иимэ шиидхэбэри \нинэй х\леэгдэhэн байгаа, район б\хэндэ базова ажахынууд ехэ хэрэгтэй.

Губернаторай орлогшын –Усть-Ордын Буряадай округой захиргаанай х\тэлбэрилэгшын уялгануудые д\\ргэгшэ Анатолий Прокопьевой хэлэhээр, \йлэдбэриин hайн \ндэhэтэй томо ажахынууд онсо статустай болохо, ажал ябуулгын бага аргануудаар болон таряашадай (фермерн\\дэй) ажахынуудаар харилсаатай болохо. Тиимэhээ  ганса Усть-Ордын округто бии байгаа 40 мянганhаа \л\\ \мсын туhалбариин ажахынуудай (ЛПХ) эзэнэр з\йлн\\дээ худалдаха аргатай болохо. Н\хэдэй райондо х\дёё ажахын \йлэдбэри \ргэнёёр х\гжэнэ. Райондо Вагиз Галеев h\ \йлэдбэрилгэдэ х\дэлнэ, мяханай мал ажалда – Аполлон Иванов. Эдэнэр бага ажал ябуулгын аргаар \йлэдбэриин кооперациин хэмжээн соо х\дэлнэ. Н\хэдэй райондо иимэ ажахынууд х\сэд бии.  Зуугаад хэмжээнэй КФХ болон 5 мянганhаа \л\\ ЛПХ-нууд х\дэлнэ.

А.А. Прокопьев, А.Н. Иванов, К.Р. Алдаров, И.И. Кобзев

Регионой х\тэлбэрилэгшэ Игорь Кобзев мяханай мал ажалай т\шэг тулгуури мэтээр дансада оруулагдахаар хараатай «Приморский» СХАО ошожо хараба.

Энэ ажахы ёёрын тэжээлэй баазатай, еhото тэжээл хэрэглэгдэнэ, тиимэhээ сэбэр мяхан гарана ха юм.  «Приморскдо»  х\дёё ажахын з\йлн\\дээ болбосоруулна: талха татаха тээрмэ, малаа \\сэлхэ цех, хахадаар бэлэн болоhон з\йлн\\дые \йлэдбэрилжэ гаргаха цех, гречихэ сэбэрлэхэ цех, зугын тоhо шэгнэжэ амhарталха цех х\дэлнэ. Yйлэдбэринь м\нёё \еын  техникэ  болон т\хеэрэлгэн\\дые хэрэглэжэ, ёёрын т\\хэй эдhээ эхилээд, х\сэд з\йлн\\дые болбосоруулжа худалдана. З\йлн\\дынь  «Унга» маркатайгаар худалдаанда гарадаг. Эрх\\, Ангарск, Свирск, Саянск хотонуудай болон Эхирэд-Булагадай, Н\хэдэй болон Алайрай районуудай ажаhуугшадай дунда ехэ эрилтэтэй байдаг. Yргэн ассортиментээр (40-hёё \л\\гээр нэрлэгдэдэг) мяханай болон талханай з\йлн\\д, з\гын ажалай  з\йлн\\д  (з\гын  тоhон,  воск, пыльца),  шэниисын  талхан,  х\рпээ олондо \нинэй hайшаагдаhан.

«Приморскын» шухала ажал ябуулгада ургамал \рэж\\лгэ болон мал ажал ороно гээд  энэ ажахын х\тэлбэрилэгшэ Аполлон Иванов регионой толгойлогшодо мэдээсэhэн юм. М\нёёдэрэй байдалаар мяха гаргаха малай толгой 5000 толгойhоо \л\\, 189 толгой адуун тоологдоно. 2011 ондо казахай сагаан толгойтой \\лтэрэй эбэртэ бодо мал \схэбэрилхэ талаар hайн \\лтэрэй мал тэжээхэ статустай болоhон байгаа. Х\дёё ажахын акционернэ б\лгэм залуу эбэртэ бодо мал саашадаа шахажа тэжээхээр х\н зонhоо абана.

– Энэмнай \йлэдбэриин кооперациин бодото дээрээ бэлэн болоhон хэб болоно. Саашадаа х\дёё ажахын амжалтатай х\гжэлтэдэ hайн эхи табиха, – гээд Игорь Кобзев тэмдэглэбэ.

  Людмила Буяхаева

Авторай фото