Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнда туйлаhан Илалтын hайндэрые д\тэл\\лхын тула \нэн шударгыгаар манай нютагаархид х\дэлhэн байна. Эхэнэрн\\д, \бгэд, х\гшэд, \хиб\\д дайсаниие даралсахын тула ехэ хубитаяа оруулhан габьяатай.
Тэдэнэрэй нэгэн эдэ \дэрн\\дтэ 90 наhанайнгаа ойн баярые угтажа байhан, ара талын ветеран Боохоной аймагай Тараса нютагай Обгол Дмитриевна Хомонова болоно.
Обгол Дмитриевна, басаган солонь Трубачеева, 1930 ондо *ахайраг угай Дмитрий Турусович Трубачеевай гэр б\лэдэ т\рёё hэн. Трубачеевтан – Архиповтанай удха узуур эхиеэ Баяндайн аймагай *ахайраг hууринhаа абана.
18-дахи зуун жэлэй дундуур Шаглаа нэрэтэй элинсэгынь Тараса ерэжэ, гэрлээд *ахайраг уг бии болгоо бэлэй.
Обгол басаганай эхэ эсэгэдээ эрхэлжэ, ёёрынгёё дуран соо хонин х\нжэл соо х\льбэрэн, бухажа хэбтэхэ, энхэргэн эжынгээ буйлуулhан амтан эдеэ амтархан эдеэд лэ, \нгын сэсэг\\дые т\\н, \етэн н\хэдёёрёё садатараа наадаха хаhань даншье hаа богонихон байшоо.
Басаганай 11 наhатай байхада Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайн эхилээ hэн.
Дайнай хушэр х\ндэ жэлн\\д х\нэй ухаанhаа гаража ошохог\й ха юм даа.
Обгол колхозой б\хы ажал \етэн н\хэдтэеэ хамта хам оролсон, хэдэг болоо бэлэй. Харанхы байхада бодожо, эжытэеэ \неэгээ hаадаг болоо. *\еэ машинадажа, зёёхэй гаргаха. Теэд гаргаhан зёёхэйгёё ёёрёё, юрэдёё, эдиhэнээ hанагшаг\й. Г\рэндэ h\, тоhо, мяха тушаадаг байгаа. Yлёё юумэн ёёhэдтэнь \лэдэгшьег\й hэн.
Морин анзаhаар хабарай газар хахалха, зундаа \бhэ абаха, намартаа талха абаха ажалда томошуултай адли ябалсаа, гэртээ д\\ х\б\\гээ абалсадаг hэн.
Яба» гэhэн газар руунь ябаад байдаг саг байгаа. «Yгы» гэжэ яашье б\тэхэг\й \е hэн. Yбдёёшье hаа, hунжага-hанжага гэжэ хэршье шадалг\йшье hаа, ажалдаа ябахаш. Хатуу саг байгаа.
Дайнай жэлн\\д соогуур х\н зомнай х\шэр х\ндэ ажал хээд, хооhо, нойтон, \лэн шахуу ябаашье hаа, Эхэ орондомнай булимтаран ороhон дайсадые даража, Илалтын \дэр мандуулалгада горитой хубитаяа оруулалсаhан байна.
Дайнай h\\лээрхи он жэлн\\дтэ Обгол Дмитриевна т\рэл колхоздоо hаалишанаар, тугалшанаар х\дэлёё. Хани н\-хэр Лазарь Васильевичтаяа хамта б\хы наhаараа нютагайнгаа х\-дёё ажахын hалбарида хубитаяа оруулhан габьяатай.
Найман х\\гэдые энэ алтан дэлхэйн дээрэ гаргажа, бултандань hургаал \гэhэн байна.
Буряад зонойнгоо hайхан заншал дээрэ х\м\\ж\\лэгдэhэн \ри х\\гэдынь ажалша бэрхэн\\д, аха захатаниие х\ндэлхэ, урид hанаатайнууд юм.
Обгол Дмитриевнае нютагаархидынь «тарасын голой алтан гургалдай» гээд дэмы нэрлээг\й. Тэрэ ганса hайхан хоолойтой бэшэ, м\н лэ hонор толгойтой хадаа урданай дуунуудые бэшэжэ нютагаархидтаа тарааhан байна.
1942 ондо абынгаа хёёрэhэн зугаа мартааг\й, табяад жэл боложо hанажа, дэбтэр дээрэ бэшэhэн байна.
Энээхэн \гтэhэн наhан соогоо «халуун шулуу долеоhон», хатуухан дабаануудые дабаhан Обгол тёёдэй хатуу зоригтой, шанга х\н гээшэ.
Yндэр наhа х\рэбэшье, ухаан hонор зандаа, \ри х\\гэдтээ, аша гушанартаа сэсэн мэргэн hургаал заабаринуудаа хэлэжэ, бултанай т\лёё hанаагаа зобожо байдаг. Ажалай ба дайнай ара талын ветеран, колхоз-совхозой ажалда олон жэлэй туршада \нэн шударгы, габшагайгаар ажаллаhан Обгол Дмитриевнае 90 наhанайнь ойн баяраар халуунаар амаршалан, эл\\р энхэ, гурбан зёёлэниие эдлэн, ута наhатай, удаан жаргалтай, буянтай, хэшэгтэй hуухыень х\сэнэбди.
Намжилма Цыденова
Обгол Дмитриевнагай суглуулбариhаа нэгэ арадай дууень хэблэнэбди
Арбан десятын таряанда
Альга хадаhан зэмэмни.
Арбан табан наhандаа
Аягалhан зэмэмни.
Хорин десятын таряанда
Хургаа хадаhан зэмэмни.
Хори х\рэмэ наhандаа
Ханитай болоhон зэмэмни.
Тэрэ зэмэдэй гомдоог\йб
Ашантай, гушантай
Ажа яргалтай болооб даа.
Гэрээр д\\рэн аша гушатай
Гонойходожо hуунаб даа.
Сээжээр д\\рэн жаргалтай
Сэнг\\дэжэ ябанам даа.
Yргэн талын ургамал
Yрэжэлтэйхэн \рэhёёемэ
Yеын манай яргалан
Yбгэ эсэгын сэдьхэлhээ.
Арюун талын ургамал
Аршалантайхан булагhаа
Арад зоной яргалан
Абга баабайн х\шэнhёё.
Элдин нугын ургамал
Элшэтээхэн наранhаа
Энэ бэеымнай жаргамал
Эжы маамайн х\шэнhёё
Дуушан хэзээш байхабди.
| 
